2025-ci il etibarilə Türkiyədə pulsuz ali təhsil anlayışı daha strukturlaşmış şəkildə təqdim olunur. Dövlət yalnız ödənişsiz təhsil təqdim etməklə kifayətlənmir, eyni zamanda tələbələrin yaşayış, nəqliyyat və sosial rifahını da dəstəkləyən çoxsaylı mexanizmlər yaratmışdır.
E-Burs sistemi, blok təqaüdlər, və təhsil sahəsinə texnoloji dəstək fondları ilə yeni mərhələyə keçid edən Türkiyə, yalnız yerli vətəndaşlara deyil, Azərbaycan vətəndaşlarına da bu imkanları təqdim edir. Əgər tələbə dövlətin müəyyən etdiyi şərtlərə uyğundursa, o zaman istər gündəlik, istər distant, istərsə də qiyabi formada təhsili ödənişsiz şəkildə əldə edə bilir.
Pulsuz Təhsil Təklif Edilən Fakültələr
2025-ci ildə dövlət universitetlərində ödənişsiz təhsil ən çox aşağıdakı fakültələrdə təqdim olunur:
- Tibb və Səhiyyə Elmləri: Yüksək GPA tələb edən, lakin tam dövlət dəstəyi ilə oxunan sahədir.
- İlahiyyat və Humanitar Elmlər: Sosial dəstək proqramları ilə pulsuzlaşdırılan ixtisaslardır.
- Rəqəmsal Texnologiyalar və Kompüter Elmləri: Yeni ixtisas sahələrində təhsil haqqı dövlətdən maliyyələşdirilir.
- İqtisadiyyat və Maliyyə: Akademik nəticələrə əsaslanan təqaüd şərtləri mövcuddur.
- Təhsil və Pedaqogika: Müəllim hazırlığına dövlət prioritet verdiyi üçün pulsuz təhsil təqdim olunur.
Qəbul Tələbləri və Uyğunluq Kriteriyaları
Türkiyədə dövlət tərəfindən ödənişsiz təhsil almaq üçün aşağıdakı kriteriyalar əsas götürülür:
- Yüksək tədris göstəriciləri – attestat və ya YÖS nəticələri ön plandadır.
- Ailənin sosial durumu – gəlir səviyyəsi, valideyn sayı və digər sosial göstəricilər.
- Dil səviyyəsi – bəzi universitetlərdə Türk dili biliyi və ya TÖMER sertifikatı tələb olunur.
- Əlavə sənədlər – motivasiya məktubu, müsahibə nəticələri, müəllim tövsiyələri.
- Davamiyyət və GPA davamlılığı – tələbə növbəti illərdə də pulsuz oxumaq üçün akademik nəticələrini qoruyur.
Statistika: Azərbaycanlı Tələbələrin Pulsuz Təhsilə Əlçatanlığı
Aşağıdakı cədvəl 2022–2025-ci illər üzrə Türkiyədə pulsuz təhsil alan azərbaycanlı tələbələrin sayını göstərir:
| İl | Azərbaycanlı Tələbə Sayı | Ödənişsiz Oxuyanlar | Artım (%) |
|---|---|---|---|
| 2022 | 11.000 | 2.500 | – |
| 2023 | 13.200 | 3.100 | +24.0% |
| 2024 | 15.800 | 4.200 | +35.4% |
| 2025 | 18.600 | 5.600 | +33.3% |
Bu rəqəmlər göstərir ki, hər 3 tələbədən biri artıq təhsil haqqı ödəmədən Türkiyədə oxuyur.
Hansı Universitetlərdə Ödənişsiz Təhsil Mümkündür?
2025-ci ildə bir çox ali təhsil müəssisəsi xarici tələbələr üçün pulsuz proqramlar təklif edir. Aşağıda seçilmiş universitetlər və onların uyğun proqramları qeyd olunub:
| Universitet | Pulsuz Təhsil Verilən İxtisaslar | Qəbul Şərti |
|---|---|---|
| Ege Universiteti | İlahiyyat, Tarix, Sosial Elmlər | Attestatla qəbul |
| Ankara Universiteti | Tibb, Fəlsəfə, Biotexnologiya | Müsahibə və GPA > 85 |
| İstanbul Universiteti | Hüquq, Psixologiya, Beynəlxalq Münasibətlər | YÖS + sosial meyarlar |
| Anadolu Universiteti | Distant ixtisaslar (Beynəlxalq İdarəetmə, Menecment) | Onlayn qeydiyyat və GPA |
Təqaüd və Sosial Dəstək Mexanizmləri
Pulsuz təhsil verən universitetlərlə yanaşı, tələbələrə maddi və sosial dəstək verən bir neçə güclü mexanizm mövcuddur:
- Türkiye Bursları – aylıq təqaüd, təhsil, sığorta və yaşayış daxil
- KYK Yataqxana və Təqaüd Sistemi – pulsuz yaşayış və aylıq 2500 TL təqaüd
- YTB xüsusi proqramları – Azərbaycan və digər qohum xalqlardan olan tələbələrə üstünlük verir
- Universitet daxili burslar – akademik uğura əsasən hər semestr verilən təqaüdlər
Distant və Qiyabi Təhsildə Pulsuzluq Sistemi
Ənənəvi olaraq gündəlik təhsillə əlaqələndirilən pulsuz ali təhsil anlayışı 2025-ci ildən distant və qiyabi proqramlar üzrə də tətbiq edilməyə başlanılıb.
- Anadolu Universiteti e-Kampüs: Distant proqramlarda ilk il təhsil haqqı yoxdur.
- AUZEF (İstanbul Universiteti): İmtahansız qəbul və akademik göstəricilər əsasında təqaüd təklif olunur.
- Qiyabi formatda isə yüksək nəticə göstərən tələbələr üçün 2-ci ildən başlayaraq təhsil haqqından tam azad olunma imkanı verilir.
Pulsuz Təhsilin Hüquqi və Diplom Tərəfi
YÖK (Yüksəköğretim Kurulu) tərəfindən rəsmi şəkildə tanınan ali məktəblərdə əldə olunan pulsuz təhsil diplomları:
- Azərbaycan Təhsil Nazirliyi tərəfindən nostrifikasiya edilir
- İxtisas uyğunluğu və kredit standartları yerinə yetirildikdə tam hüquqi tanınma əldə olunur
- Diplomlarda “pulsuz” və ya “burslu” qeydi yazılmır – standart diplomdur
Sosial Paket və Tələbəyə Yardım Paketləri
2025-ci ildən pulsuz təhsil alan tələbələrə təqdim edilən əlavə paketlər aşağıdakılardır:
- Yemək kartı (ayda 300 TL dəyərində)
- Şəhər içi nəqliyyat kartı (gündəlik limitsiz istifadə)
- Psixoloji dəstək və karyera yönləndirmə xidməti
- Müəllim məsləhətçiləri və mentorluq sistemləri
Bu paketlər pulsuz təhsil alan tələbənin yalnız akademik deyil, eyni zamanda sosial cəhətdən də dəstəklənməsini təmin edir
Azərbaycana Xüsusi Ayrılmış Burs Kontingenti və İkili Proqramlar
Türkiyə ilə Azərbaycan arasında strateji təhsil əməkdaşlığı nəticəsində 2025-ci ildə bir sıra ikili diplom və birgə tədris proqramları yaradılıb. Bu proqramlar çərçivəsində azərbaycanlı tələbələr həm Azərbaycan universitetində, həm də Türkiyədə paralel və ya ardıcıl şəkildə təhsil ala bilirlər.
Əlavə olaraq, YTB tərəfindən Azərbaycan vətəndaşları üçün xüsusi kontingent ayrılıb. Bu kontingent çərçivəsində təqdim olunan pulsuz təhsil proqramlarına üstünlük verilir. Beləliklə:
- Qəbul prosesi sürətlənir;
- Sənəd sayı azalır;
- Təhsil haqları və yerləşdirmə dəstəyi təmin olunur.
Bu mexanizmlər Azərbaycanlılar üçün daha az rəqabətli, daha əlçatan və daha səmərəli təhsil yolunu formalaşdırır.
Pulsuz Təhsilin Real Uğur Nümunələri
2025-ci ildə aparılmış araşdırmaya görə, Türkiyədə pulsuz təhsil almış xarici tələbələrin 78%-i məzun olduqdan sonra təhsil aldıqları sahə üzrə iş tapmışdır. Bu göstərici xüsusi ilə aşağıdakı sahələrdə daha yüksəkdir:
- Mühəndislik və Texnologiya: 87% yerləşmə göstəricisi
- Səhiyyə və Tibb sahələri: 81%
- İqtisadiyyat və idarəetmə: 75%
Azərbaycanlı tələbələr arasında xüsusilə Hacettepe və Ege Universitetlərindən pulsuz təhsil alaraq yüksək GPA ilə məzun olanların iş tapma ehtimalı çox yüksək olmuşdur.
Bu nəticələr göstərir ki, pulsuz təhsil yalnız maddi yükü aradan qaldırmaqla qalmır, eyni zamanda karyera uğuru üçün mühüm zəmin yaradır.
Türkiyədə pulsuz təhsil 2025-ci ildə sadəcə imkansız ailələrin uşaqları üçün deyil, yüksək nəticə göstərən istənilən tələbə üçün açıqdır. Gündəlik, distant və qiyabi proqramlara şamil olunan bu sistem, Azərbaycandan gələn tələbələr üçün də real bir fürsətə çevrilib. İstiqamət düzgün seçilərsə, sənədlər düzgün hazırlanarsa və müraciət vaxtında olunarsa, ali təhsili heç bir ödəniş etmədən başa vurmaq mümkündür.
Ən Çox Verilən Suallar
1. Türkiyədə pulsuz təhsil yalnız yerli tələbələr üçün nəzərdə tutulub?
Xeyr. 2025-ci ildən etibarən Azərbaycan da daxil olmaqla bir çox ölkədən olan xarici tələbələr müxtəlif təqaüd və dövlət dəstəyi proqramları ilə pulsuz ali təhsil ala bilirlər.
2. Hansı fakültələr üzrə pulsuz təhsil daha əlçatan sayılır?
İlahiyyat, sosial elmlər, təhsil, texnologiya və iqtisadiyyat sahələrində dövlət universitetlərində daha geniş pulsuz təhsil proqramları mövcuddur.
3. Pulsuz təhsil almaq üçün əsas qiymətləndirmə meyarı nədir?
Əsasən tələbənin akademik göstəriciləri, ailə gəliri və sosial vəziyyəti nəzərə alınır. Yüksək GPA və ya YÖS balları üstünlük qazandırır.
4. Distant və qiyabi təhsil üçün də pulsuz proqramlar var?
Bəli. Anadolu Universiteti və AUZEF kimi qurumlar müəyyən distant və qiyabi proqramlarda akademik uğura əsasən təhsil haqqından azad edilmə imkanları təqdim edir.
5. Azərbaycanlılar üçün xüsusi təqaüd kontingenti varmı?
Bəli. YTB və Türkiye Bursları proqramları çərçivəsində Azərbaycan vətəndaşları üçün xüsusi kontingent ayrılıb və onlar üçün qəbul daha çevik şəkildə aparılır.
6. Universitetlərin daxili burs sistemləri necə işləyir?
Bəzi universitetlər daxili fondlar vasitəsilə akademik göstəriciləri yüksək olan tələbələrə hər semestr üçün təqaüd ayırır. Bu da təhsili pulsuzlaşdırır.
7. Təhsil pulsuz olduqda yaşayış və nəqliyyat necə qarşılanır?
Pulsuz təhsil proqramları çox zaman yataqxana, nəqliyyat kartı, yemək kartı və digər sosial dəstək paketləri ilə müşayiət olunur. KYK bu dəstəkləri sistemli şəkildə təqdim edir.
8. İkili diplom və birgə proqramlarda da ödənişsizlik mümkündürmü?
Bəli. Azərbaycan və Türkiyə universitetləri arasında ikili diplom proqramları çərçivəsində iştirak edən tələbələr də bəzi hallarda təhsil haqqından azad edilə bilirlər.
9. Təhsil haqqı olmayan proqramlara necə müraciət olunur?
Əksər hallarda e-burs sistemləri və universitetlərin beynəlxalq tələbə portalları üzərindən sənədlər yüklənir və qəbul prosesi onlayn tamamlanır.
10. Pulsuz təhsilin diplomu Azərbaycanda tanınırmı?
Bəli. Əgər universitet YÖK tərəfindən tanınıbsa və təhsil qanunauyğundur, həmin diplom Azərbaycan Təhsil Nazirliyi tərəfindən nostrifikasiya olunur.
