Norveç son illər həm təhsil keyfiyyəti, həm də həyat səviyyəsi baxımından dünyanın ən cazibədar ölkələrindən birinə çevrilib. Xüsusilə Avropa ölkələri arasında təhsilin əlçatanlığı və beynəlxalq tələbələr üçün açıq imkanları ilə tanınır. Norveç universitetləri, elmi-texniki bazası, müasir kampusları, eləcə də müxtəlif sahələr üzrə yüksək ixtisaslı kadrları ilə tanınır. Hər il minlərlə gənc Norveçdə təhsil almaq üçün müraciət edir və bu, ölkənin beynəlxalq təhsil bazarında mövqeyini daha da gücləndirir. Universitetlərdə innovativ metodlar, tələbə mərkəzli tədris sistemi və müxtəlif istiqamətlər üzrə zəngin proqramlar təklif edilir. Təbii ki, xarici tələbələrin ən çox maraqlandığı mövzulardan biri də təhsil haqqı və gündəlik yaşayış xərcləridir. Xüsusilə Azərbaycan vətəndaşları üçün bu məsələlər seçimin əsas şərtlərindən sayılır.
Son illərdə Norveç hökumətinin qəbul etdiyi qərara əsasən, Avropa İttifaqı və Avropa İqtisadi Bölgəsi (EU/EEA) ölkələrindən olan tələbələr üçün dövlət universitetlərində təhsil hələ də pulsuzdur. Lakin digər ölkələrin vətəndaşları üçün həm bakalavriat, həm də magistratura səviyyələrində təhsil haqqı tətbiq olunur. Bununla yanaşı, ölkədə doktorantura təhsili tam fərqli prinsiplərlə həyata keçirilir və bu mərhələdə tələbələr həm təhsil alır, həm də maaş alırlar. Yaşayış xərcləri, yemək, nəqliyyat, sığorta və digər gündəlik ehtiyaclar isə, Norveçdə təhsil planlaşdıran hər kəsin diqqət yetirməli olduğu vacib məsələlərdəndir. Aşağıdakı bölmələrdə bütün bu mövzular barədə ətraflı və geniş məlumat veriləcək.
Norveçdə Bakalavriat Təhsilinin Xərcləri
Norveçdə bakalavriat səviyyəsində təhsil, xüsusən dövlət universitetlərində Avropa İttifaqı və EEA ölkələri üçün pulsuz olaraq qalır. Lakin Azərbaycan və digər ölkələrdən gələn tələbələr üçün son illərdə tətbiq edilən yeni qaydalara görə, illik təhsil haqqı tələb edilir. Bu məbləğ seçilmiş proqramdan, universitetdən və ixtisasdan asılı olaraq dəyişir, adətən 80 000-150 000 Norveç kronu arasında dəyişir ki, bu da təxminən 7 700-14 400 avroya bərabərdir. Təbii ki, bəzi özəl universitetlərdə və biznes ixtisaslarında bu rəqəm daha yüksək ola bilər.
Bakalavriat proqramlarında ödənişlərin miqdarı həm tədris olunan sahə, həm də universitetin nüfuzu ilə sıx bağlıdır. Məsələn, Oslo Universiteti və ya Bergen Universiteti kimi böyük və nüfuzlu ali məktəblərdə texniki, tibbi və biznes proqramlarının təhsil haqqı bir qədər yüksəkdir. İncəsənət, humanitar və bəzi təbiət elmləri ixtisaslarında isə ödənişlər nisbətən aşağı ola bilər. Ümumilikdə, Norveçdə bakalavriat oxuyan xarici tələbələrdən tələb olunan məbləğ Avropa ilə müqayisədə orta və ya yüksək səviyyədədir, amma tədris keyfiyyəti və ölkənin verdiyi imkanlar bu xərci əsaslandırır.
Magistratura Pilləsində Təhsil Haqqı
Norveçdə magistratura səviyyəsində də dövlət universitetləri EU/EEA tələbələri üçün ödənişsizdir. Azərbaycan kimi ölkələrdən gələn tələbələr üçün isə bu mərhələdə də illik təhsil haqqı tələb olunur. Magistr proqramlarında ödənişlərin məbləği adətən 80 000-150 000 Norveç kronu aralığında olsa da, texnologiya, mühəndislik və biznes sahələrində təhsil haqları daha yüksək – 180 000-520 000 krona qədər yüksələ bilər. Bu isə 17 000-44 000 avro arasında dəyişir və Norveçin texnologiya, iqtisadiyyat kimi sahələrdə olan aparıcı universitetləri üçün tipikdir.
Magistratura proqramlarının təhsil haqları əsasən proqramın məzmunu, beynəlxalq akkreditasiyası və tətbiqi imkanlarına görə fərqlənir. Xüsusi və prestijli proqramlarda təhsil haqqı çox vaxt daha yüksəkdir. Magistratura səviyyəsində oxumaq istəyən tələbələr həm də əlavə xərcləri – tələbə birliyi, laboratoriya və kurs materialları kimi xərcləri nəzərə almalıdırlar. Norveçdə magistr təhsili həm nəzəri, həm də praktik biliklər əldə etmək, beynəlxalq mühitdə təhsil almaq üçün nadir imkan yaradır, amma bu imkanlar maliyyə baxımından tələbkardır.
Doktorantura Təhsili və Əmək Haqqı Sistemi
Norveçdə doktorantura (PhD) proqramları, bir çox başqa Avropa ölkələrindən fərqli olaraq, tələbələr üçün faktiki olaraq ödənişsizdir. Dövlət universitetlərində doktorantura proqramına qəbul olunanlar rəsmi olaraq universitetin əməkdaşı sayılırlar. Onlar həm elmi tədqiqatla məşğul olur, həm də bu fəaliyyətlərinə görə əmək haqqı alırlar. Yəni, doktorantura səviyyəsində tələbə həm işçi, həm də tədqiqatçı statusunda olur, sosial sığorta və pensiya kimi əlavə sosial təminatlara da sahib olur.
Bu sistemin üstünlüyü ondan ibarətdir ki, doktorantlar təhsillərini maliyyə baxımından rahat şəkildə davam etdirə bilirlər və əlavə maddi yük yaşamırlar. Adətən, PhD proqramına qəbul üçün namizəddən yüksək akademik göstəricilər, güclü tədqiqat planı və təcrübə tələb olunur. Doktorantura təhsilinin müddəti əsasən 3-4 il olur və bu müddət ərzində tələbə həm təhsil alır, həm də universitetin müxtəlif layihələrində aktiv iştirak edir. Norveçdə PhD səviyyəsi həm karyera, həm də elmi inkişaf baxımından prestijli hesab edilir.
Norveçdə Yaşayış və Digər Gündəlik Xərclər
Norveç, Skandinaviya ölkələri arasında ən yüksək həyat xərclərinə malik ölkələrdən biridir. Tələbələrin əsas gündəlik xərclərinə yaşayış, yemək, nəqliyyat, sığorta və kurs materialları daxildir. Oslo, Bergen və Trondheim kimi böyük şəhərlərdə kirayə qiymətləri bir qədər yüksəkdir. Bir tələbə üçün aylıq yaşayış xərcləri 13 000-16 000 Norveç kronu, yəni 1 200-1 500 avro arası dəyişir. Bura kirayə, kommunal xidmətlər, yemək, ictimai nəqliyyat və digər gündəlik ehtiyaclar daxildir.
Norveçdə tələbə yataqxanalarında yerlər məhdud olsa da, bu tip yaşayış ən sərfəli hesab edilir. Şəxsi mənzil kirayələyən tələbələr üçün isə əlavə xərclər – depozit, internet, enerji xərcləri və s. nəzərə alınmalıdır. Həmçinin, Norveçdə tələbə statusunda olmaq müəyyən güzəştlər verir: tələbə kartı ilə ictimai nəqliyyatda endirim, universitetin idman zallarından və kitabxanasından pulsuz istifadə imkanı təmin edilir. Tələbə birliyinə üzvlük ödənişi isə yarım ildə bir dəfə 650 kron civarındadır.
Tələbə Vizası və Maliyyə Təminatı
Norveçdə təhsil almaq istəyən Azərbaycan vətəndaşları üçün əsas şərtlərdən biri tələbə vizası almaq və lazımi maliyyə təminatını göstərməkdir. Norveç hökuməti tələbənin illik yaşayış və təhsil xərclərini qarşılaya biləcəyini təsdiqləyən məbləği bankda nümayiş etdirməsini tələb edir. Hal-hazırda bu məbləğ hər ay üçün minimum 15 169 Norveç kronu və ya illik olaraq 136 500 kron səviyyəsində müəyyən edilib. Yəni, viza üçün müraciət edən tələbə bank hesabında bu qədər vəsaitin mövcudluğunu rəsmi şəkildə sübut etməlidir.
Bununla yanaşı, vizanın alınması üçün universitetdən qəbul məktubu, tibbi sığorta, yaşayış yeri barədə təsdiq və digər zəruri sənədlər də təqdim edilməlidir. Tələbə vizası adətən bir illik verilir və hər yeni tədris ilində yenilənməlidir. Vizanın şərtlərinə görə, tələbələr məhdud sayda işləyə bilərlər – həftədə 20 saatlıq iş icazəsi vardır və bu da tələbələrə gündəlik xərclərin bir hissəsini kompensasiya etmək imkanı yaradır. Norveçdə viza prosesi nisbətən şəffaf və aydındır, ancaq maliyyə təminatı məsələsi ciddi şəkildə yoxlanılır.
Təqaüd İmkanları və Dəstək Proqramları
Norveçdə dövlət universitetləri xarici tələbələr üçün geniş təqaüd imkanları təqdim etmir, lakin bəzi xüsusi proqramlar və beynəlxalq təşkilatlar vasitəsilə təqaüd almaq mümkündür. Erasmus+, Fulbright və Norveç hökumətinin bir sıra xüsusi proqramları vasitəsi ilə müəyyən ixtisaslarda və ya ölkələr üçün maliyyə dəstəyi əldə oluna bilər. Ən çox təqaüd imkanları magistratura və doktorantura səviyyəsində olur.
Təqaüd proqramları üçün əsas şərt yüksək akademik nəticələr, motivasiya məktubu və tövsiyə məktublarıdır. Norveç universitetlərinin bir çoxu, beynəlxalq tələbələr üçün əlavə maliyyə dəstəyi və ya güzəştli kredit proqramları da təklif edə bilər. Təqaüdün məbləği və şərtləri hər universitet və proqram üçün fərqlənir. Həmçinin, bəzi Norveç şirkətləri və qeyri-hökumət təşkilatları da ixtisaslaşmış sahələr üzrə istedadlı tələbələrə dəstək olurlar.
Təhsil Haqqı və Yaşayış Xərcləri
Aşağıdakı cədvəldə Norveçdə 2025-ci il üçün təhsil haqqı və əsas yaşayış xərcləri ümumiləşdirilib:
| Təhsil Səviyyəsi | İllik Təhsil Haqqı (NOK) | İllik Təhsil Haqqı (€) | Qeyd |
| Bakalavriat | 80 000-150 000 | 7 700-14 400 | İxtisasa və universitetə görə dəyişir |
| Magistratura | 80 000-520 000 | 7 700-44 000 | Texniki və biznes sahələrində maksimum qiymətlər |
| Doktorantura (PhD) | 0 (dövlət universiteti) | 0 | Təhsil haqqı yoxdur, maaş verilir |
| Orta aylıq yaşayış | 13 000-16 000 | 1 200-1 500 | Kirayə, yemək, nəqliyyat, gündəlik xərclər daxil |
Bu qiymətlər ortalama və təxminidir, universitet və proqramdan asılı olaraq dəyişə bilər. Yaşayış xərcləri böyük şəhərlərdə daha yüksək ola bilər. Doktorantura proqramında olan tələbələr üçün isə maaş və sosial təminat sisteminin olması bu mərhələdə maliyyə yükünü tamamilə aradan qaldırır.
Norveçdə Tələbə Həyatı və Sosial İmkanlar
Norveçdə təhsil almaq yalnız akademik uğur deyil, həm də zəngin və rəngarəng tələbə həyatı deməkdir. Universitetlərin böyük əksəriyyəti beynəlxalq tələbələr üçün adaptasiya proqramları, sosial layihələr və müxtəlif tədbirlər təşkil edir. Tələbə birliyi və müxtəlif tələbə təşkilatları, idman klubları, mədəni tədbirlər tələbələrin sosiallaşmasını və yerli mühitə uyğunlaşmasını asanlaşdırır.
Norveçdə təhsil alan tələbələr üçün ingilis dilində çoxsaylı proqramlar mövcuddur, bu da dil baryerini xeyli azaldır. Universitet kampuslarında kitabxanalar, idman zalları, təcrübə laboratoriyaları və digər infrastrukturlar yüksək səviyyədədir. Norveçin təbiəti və sakit mühiti də tələbələrə əlavə üstünlük verir – burada həm oxumaq, həm də istirahət etmək üçün mükəmməl şərait mövcuddur. Tələbələr qış aylarında xizək sürə, yayda isə gəzintilərlə məşğul ola bilirlər.
Norveçdə təhsil almaq arzusu olanlar üçün bu ölkə həm akademik, həm də şəxsi inkişaf üçün unikal imkanlar təqdim edir. Təhsil haqqı son illərdə dəyişikliklərə məruz qalsa da, dövlət universitetlərində hələ də Avropa vətəndaşları üçün pulsuz imkanlar saxlanılır, digər ölkələrdən olan tələbələr isə real bazar qiymətləri ilə təhsil haqqı ödəyirlər. Magistratura və bakalavriat səviyyəsində illik təhsil haqqı proqram və ixtisasdan asılı olaraq dəyişsə də, bu, yüksək tədris keyfiyyəti və beynəlxalq diplom üçün əsaslı sərmayədir. Doktorantura mərhələsində isə tələbə olmaq eyni zamanda universitetdə işləmək və stabil maaş almaq imkanı yaradır. Norveçdə tələbə həyatı həm maraqlı, həm də zəngindir – burada hər bir gənc özünü inkişaf etdirə, beynəlxalq şəbəkə qura və gələcək karyerası üçün güclü zəmin yarada bilər. Təbii ki, həyat xərcləri Avropa ortalamasından yüksəkdir, lakin təhsil səviyyəsi və yaşam keyfiyyəti bu xərcləri əsaslandırır. Ən əsası, Norveçdə təhsil alan hər bir tələbə yalnız bilik deyil, həm də unudulmaz həyat təcrübəsi qazanır.
Ən Çox Verilən Suallar
Norveçin dövlət universitetlərində bakalavriat təhsilinə görə ödənişlər, EU/EEA üzvü olmayan xarici tələbələr üçün illik olaraq adətən 80 000 – 150 000 Norveç kronu arasında dəyişir. Bu məbləğ universitetin yerləşdiyi region və seçilmiş ixtisasdan asılı olaraq təxminən 7 700 – 14 400 avroya bərabərdir.
Magistr proqramlarında da dövlət universitetlərində əsas ödənişlər 80 000 – 150 000 kron (7 700 – 14 400 avro) arasında dəyişir. Ancaq biznes, texnologiya və mühəndislik kimi xüsusi sahələrdə təhsil haqqı illik 180 000 – 520 000 krona (17 000 – 44 000 avro) qədər yüksələ bilər.
Norveçdə doktorantura təhsilində tələbələrdən təhsil haqqı tutulmur. Əksinə, PhD proqramına qəbul olunanlar universitetin əməkdaşı hesab olunur və bu müddətdə həm maaş, həm də sosial təminat əldə edir.
Norveçin özəl universitetləri və biznes məktəblərində bakalavriat üçün illik ödənişlər 95 000 – 125 000 kron (9 000 – 11 000 avro), magistratura üçün isə 180 000 – 520 000 kron (17 000 – 44 000 avro) aralığında dəyişir.
Təhsil haqqı ödənişləri adətən semestr və ya il üzrə həyata keçirilir. Universitetlər qəbuldan sonra tələbəyə faktura göndərir və ödəniş bank vasitəsilə köçürülür. Vizaya müraciət zamanı ödənişin təsdiqi tələb olunur.
Dövlət universitetlərində ümumi təqaüd proqramları geniş yayılmayıb. Lakin bəzi universitetlər məhdud sayda təqaüd təqdim edə və ya beynəlxalq proqramlar (Erasmus+, Fulbright və s.) vasitəsilə dəstək təklif edə bilər.
Təhsil haqqına tədris prosesində iştirak, laboratoriya, kitabxana və bəzi resurslardan istifadə daxildir. Lakin yaşayış, dərsliklər, tibbi sığorta və tələbə birliyi ödənişləri əlavə xərclərdir və ayrıca ödənilir.
Tələbə təhsil haqqını vaxtında ödəməzsə, universitetdə qeydiyyatı dayandırılır və vizanın uzadılması mümkün olmur. Bəzi universitetlər gecikmə üçün cərimə tətbiq edə və ya tələbəni semestrdən çıxara bilər.
Təhsil haqları universitetlərin və hökumətin qərarlarından asılı olaraq hər il yenilənə bilər. Qiymətlər rəsmi universitet saytlarında əvvəlcədən dərc edilir və yeni tələbələr üçün dəqiq məbləğ göstərilir.
Bir çox universitetdə ödəniş edildikdən sonra tələbə universitetə qeydiyyatdan keçməzsə və ya viza ala bilməzsə, müəyyən hissə geri qaytarıla bilər. Bu qaydalar hər universitetdə fərqlənə bilər və şəraitdən asılıdır.
