Norveç dünyanın ən inkişaf etmiş və demokratik ölkələrindən biri kimi yüksək səviyyədə təhsil sistemi ilə seçilir. Hər il minlərlə beynəlxalq tələbə bu ölkəyə gəlib, keyfiyyətli təhsil, güclü elmi mühit və beynəlxalq diplom almaq üçün müraciət edir. Norveçdə dövlət universitetlərində təhsil alan tələbələr, xüsusilə də Avropa İttifaqı və EEA üzvü ölkələrdən gələnlər üçün uzun illərdir ki, təhsil haqqı tamamilə ləğv olunub. Son illərdə təhsil siyasətində müəyyən dəyişikliklər edilib və artıq universitetlər öz daxili qaydalarına əsaslanaraq, qeyri-Avropa ölkələrindən gələn tələbələr üçün ödəniş tətbiq edə və ya etməyə bilərlər. Bu vəziyyət beynəlxalq tələbələr üçün həm yeni fürsətlər, həm də bəzi suallar yaradıb. Azərbaycanlı gənclər də Norveçdə pulsuz təhsil əldə etmək arzusunda olanlar arasında xüsusi yer tutur və daim ən yeni qaydalar, seçim şansları və müraciət prosesini diqqətlə izləyirlər.
Norveçdə təhsil almaq üçün əsas motivasiyalardan biri yüksək təhsil standartları ilə yanaşı, dövlət universitetlərində təhsil haqqının olmamasıdır. Bununla belə, təhsil haqlarında dəyişikliklər və universitetlərin fərdi qərarvermə hüququ azərbaycanlı və digər qeyri-Avropa ölkələrindən olan tələbələrin seçim prosesində diqqətli olmasını zəruri edir. Burada əsas məqsəd tələbələrin mümkün qədər büdcəyə uyğun, şəffaf və əlçatan şəkildə təhsil almasını təmin etməkdir. Həmçinin, Norveçin tələbələrə verdiyi digər üstünlüklər – sosial təminatlar, müasir tədris infrastrukturu və təqaüd imkanları da qərarvermə prosesində böyük rol oynayır. Hazırda bir çox universitetdə bəzi proqramlar üçün hələ də təhsil haqqı yoxdur, bəzilərində isə məbləğlər universitetlərin daxili qərarından asılı olaraq dəyişir. Bu reallıqları nəzərə alaraq, gələcəkdə Norveçdə pulsuz təhsil imkanı tapmaq istəyənlər üçün ən vacib addımlar, lazımi sənədlər və strateji yanaşmalar barədə geniş məlumat əldə etmək xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Norveçdə Təhsil Haqqı Sistemi və Yeniliklər
Son illərdə Norveçdə dövlət universitetlərində təhsil haqları ilə bağlı mühüm dəyişikliklər baş verib. 2023-cü ildən etibarən, Avropa İttifaqı və Avropa İqtisadi Bölgəsinə daxil olan ölkələrin vətəndaşları üçün dövlət universitetlərində bütün dərəcə proqramları üzrə təhsil tamamilə pulsuzdur. Bu tələbələrdən yalnız tələbə ittifaqı üçün simvolik bir rüsum alınır və başqa heç bir ödəniş tələb olunmur. Bu addım Norveçin Avropadakı sosial yönümlü təhsil siyasətinin bir hissəsidir və ölkədə təhsil bərabərliyinin qorunmasına xidmət edir.
Qeyri-Avropa ölkələrinin vətəndaşları üçün isə vəziyyət son iki ildə dəyişib. 2025-ci ildən etibarən Norveç dövləti universitetlərə qeyri-Avropa ölkələrindən gələn tələbələr üçün təhsil haqqı təyin etmə və ya ləğv etmə səlahiyyəti verib. Bu, bir sıra dövlət universitetlərində bəzi proqramların hələ də pulsuz qalmasını mümkün edir. Universitetlərin hər biri bu mövzuda öz siyasətini müəyyən edir və onların bəziləri ənənəvi olaraq, sosial inklüzivlik və beynəlxalq elmə dəstək prinsiplərini əsas götürərək qeyri-EU tələbələr üçün də pulsuz proqramlar saxlayır. Ona görə də, hazırda Norveçdə təhsil almaq istəyən hər bir tələbə konkret universitetlərin və proqramların şərtlərini diqqətlə öyrənməlidir.
Pulsuz Təhsil Təklif Edən Universitetlər və Onların Seçimi
Norveçdə bir neçə nüfuzlu dövlət universiteti indiyədək qeyri-Avropa ölkələrindən gələn tələbələr üçün ödənişsiz təhsil proqramlarını qoruyub saxlayır. Belə universitetlər arasında Bergen Universiteti, Norveç Elmi və Texnologiya Universiteti (NTNU), Tromsø Universiteti (UiT), Norveç İqtisadiyyat Məktəbi (NHH), Norveç Kənd Təsərrüfatı Elmləri Universiteti (NMBU) və Volda Universitet Kolleci (HVO) xüsusi diqqət çəkir. Bu ali məktəblərin bəziləri, xüsusilə bakalavr və müəyyən magistr proqramlarında, təhsil haqqı tələb etmədən beynəlxalq tələbə qəbulunu davam etdirir. Seçilən proqramdan və universitetdən asılı olaraq, qəbul prosesi və sənədlər siyahısı fərqli ola bilər.
Bu universitetlərə qəbul olmaq üçün əsasən yüksək akademik göstəricilər, dil biliyini sübut edən sənədlər (məsələn, IELTS və ya TOEFL) və bəzi hallarda motivasiya məktubu tələb olunur. Təhsil haqqı tətbiq edilməyən proqramların siyahısı və qəbul şərtləri universitetlərin rəsmi veb-saytlarında daim yenilənir. Hər bir ali məktəb öz qəbul ofisləri vasitəsilə ən son məlumatı təqdim edir. Bu səbəbdən, Norveçdə pulsuz təhsil arzusunda olan tələbələrin hər il rəsmi mənbələrə istinad etməsi və universitetlərlə birbaşa əlaqə saxlaması tövsiyə olunur.
Pulsuz Təhsili Tapmaq və Dəqiq Araşdırma Yolları
Norveçdə qeyri-Avropa ölkələrindən gələn tələbələr üçün pulsuz proqramların tapılması bəzən əlavə səylər tələb edir. Ən etibarlı yol, universitetlərin rəsmi saytlarında proqram siyahılarına və qəbul bölməsinə baxmaqdır. Burada “tuition-free”, “no tuition fee for international students” kimi qeydlərə xüsusi diqqət yetirmək lazımdır. Bəzi universitetlər proqram seçərkən interaktiv filtrlər və ya sual-cavab bölmələri vasitəsilə tələbələrə aydın şəkildə istiqamət göstərirlər. Hər bir proqramın və ixtisasın statusu illik olaraq dəyişə bilər.
Digər effektiv yol isə universitetin qəbul ofisi ilə birbaşa yazışmaqdır. Qəbul komissiyasına e-mail göndərərək, 2025-ci il üçün hansı proqramların pulsuz saxlanıldığını öyrənmək mümkündür. Bundan başqa, beynəlxalq tələbələr üçün nəzərdə tutulan mübadilə və təqaüd proqramları – məsələn, Erasmus+, Nordplus, Lånekassen – da müxtəlif ali məktəblərdə pulsuz və ya daha ucuz təhsil almaq imkanı yaradır. Əlavə olaraq, tələbələr fərqli forum və sosial şəbəkələrdə əvvəlki illərdə qəbul olanların təcrübəsini öyrənə bilər, bu isə qərar vermə prosesini daha da asanlaşdırır.
Hazırki Durumun Qısa Xülasəsi və Tələbə Qruplarının Mövqeyi
2025-ci ilin reallıqlarında Norveçdə dövlət universitetlərində pulsuz təhsil imkanı əsasən Avropa İttifaqı, EEA və İsveçrə vətəndaşları üçün təmin olunub. Bu tələbələr bütün proqramlarda heç bir ödənişsiz, yalnız rüsum ödəyərək təhsil ala bilirlər. Qeyri-Avropa ölkələrindən gələn tələbələr üçün isə vəziyyət müxtəlifdir və proqramdan, universitetdən asılı olaraq dəyişir. Bəzi ali məktəblərdə xüsusi proqramlar pulsuz olaraq saxlanılır, digərlərində isə təhsil haqqı tətbiq edilir.
Aşağıdakı cədvəldə tələbə qrupları və onlara tətbiq olunan təhsil haqqı qaydaları ümumiləşdirilib:
| Tələbə qrupları | Pulsuz təhsil imkanı | Qeydlər |
| Avropa İttifaqı/EEA/İsveçrə | Bəli | Bütün dövlət universitetlərində; yalnız tələbə ittifaqı üçün rüsum (300-700 NOK/il) |
| Qeyri-Avropa ölkələri | Bəzi universitet və proqramlarda | Universitetlər özləri qərar verir; bəziləri tam pulsuz, bəzilərində təhsil haqqı tələb olunur |
| Bütün digər institutlar | Yox | Əvvəllər bütün qeyri-Avropa vətəndaşları üçün ödənişli idi, indi yalnız universitetlərdən asılıdır |
Bu cədvəldə göründüyü kimi, qeyri-EU ölkələri üçün vəziyyət tam aydın deyil və hər il yenilənir. Ona görə də, qəbul prosesi zamanı ən son və etibarlı məlumatlara əsaslanmaq lazımdır.
Azərbaycanlılar üçün Strateji Məsləhətlər və Seçim Addımları
Norveçdə pulsuz təhsil almaq istəyən azərbaycanlı tələbələr üçün bir neçə mühüm addım və strateji yanaşma mövcuddur. İlk növbədə, pulsuz proqramları təklif edən universitetləri diqqətlə araşdırmaq və bu ali məktəblərin siyahısını hər il yeniləmək lazımdır. Bergen Universiteti, NTNU, UiT, NMBU, NHH və HVO kimi universitetlərdə təhsil haqqı olmayan proqramlar hələ də mövcuddur. Proqram seçərkən, məhz “tuition-free” və ya “no tuition fee” kimi ifadələrə xüsusi önəm vermək vacibdir.
Digər tərəfdən, qəbul prosesində universitetlərlə birbaşa ünsiyyətə üstünlük verilməlidir. Qəbul ofislərinə yazılı şəkildə müraciət edərək, 2025-ci il üçün hansı proqramlarda təhsil haqqı tələb olunmadığını aydınlaşdırmaq tövsiyə edilir. Əlavə olaraq, Erasmus+, Nordplus kimi beynəlxalq mübadilə və təqaüd proqramlarından yararlanmaq şansını da gözdən qaçırmamaq lazımdır. Akademik göstəricilər, dil bilikləri və motivasiya məktubu tələbələrin uğur şansını artıran əsas amillərdir. Sonda, qəbul olunduqdan sonra viza müraciəti zamanı, təhsil haqqının ödənilməməsi barədə rəsmi məktub və yalnız tələbə rüsumu və yaşayış xərcləri üçün maliyyə sübutu təqdim etmək kifayət edir.
Qəbul və Təqaüd Prosesi Haqqında Geniş Baxış
Norveçdə pulsuz təhsil proqramlarına müraciət etmək üçün əsasən bir neçə mərhələ var. Hər bir universitet özünün elektron müraciət portalında bütün proqram və qəbul şərtlərini dəqiq şəkildə yerləşdirir. Bakalavr və magistratura proqramlarına müraciət edən tələbələrdən əvvəlki təhsillərini sübut edən sənədlər, akademik transkript, tövsiyə məktubu, motivasiya məktubu və ingilis dili sertifikatı istənilir. Proqramdan asılı olaraq əlavə tələblər də ola bilər. Müraciətlərin qiymətləndirilməsi zamanı akademik nəticələr, sosial fəallıq və seçilmiş ixtisasa uyğunluq əsas götürülür.
Təqaüd və maliyyə dəstəyi axtaran tələbələr isə universitetlərin təklif etdiyi daxili və beynəlxalq proqramları araşdırmalıdırlar. Erasmus+, Nordplus, Lånekassen kimi proqramlar müəyyən şərtlərlə tələbələrin pulsuz və ya aşağı ödənişli təhsil almasını asanlaşdırır. Müraciət zamanı bütün sənədlərin vaxtında və düzgün təqdim olunması, həmçinin fərdi müraciətlərin məzmunlu və inandırıcı olması qəbul ehtimalını xeyli artırır. Bir çox proqramda dil biliklərinin və akademik göstəricilərin yüksək olması xüsusi əhəmiyyət daşıyır.
Qeyri-Avropa Tələbələr üçün Əlavə Məlumat və Perspektivlər
Qeyri-Avropa ölkələrindən, o cümlədən Azərbaycandan gələn tələbələr üçün Norveçdə pulsuz təhsil imkanları bir qədər məhduddur, lakin yenə də mövcuddur. Bu tələbələrin diqqət yetirməli olduqları əsas məqam universitetlərin qəbul siyasətində baş verən dəyişikliklərdir. Bəzi proqramlarda qeyri-EU vətəndaşlarına hələ də təhsil haqqı tətbiq edilmir, buna görə də proqramların siyahısını illik əsasda izləmək lazımdır. Universitetlər bəzən spesifik ixtisaslar üzrə ödənişsiz yerlər saxlayır, bu isə Azərbaycanlı tələbələr üçün real imkan yaradır.
Bundan başqa, qeyri-Avropa tələbələri üçün tələbə vizası prosesi də xüsusi diqqət tələb edir. Qəbul məktubunda təhsil haqqının sıfır olduğu qeyd olunursa, tələbə yalnız yaşayış xərclərini və tələbə rüsumunu göstərməklə viza üçün müraciət edə bilər. Bu isə onların ümumi xərclərini xeyli azaldır və Norveçdə yaşamaq və oxumaq şansını artırır. Əlavə olaraq, tələbələr ali məktəblərin təklif etdiyi beynəlxalq təqaüdlərə müraciət edə və beləliklə həm təhsil, həm də gündəlik xərclərini rahat qarşılaya bilərlər.
Pulsuz Təhsilin Faydaları və İctimai Əhəmiyyəti
Norveçdə pulsuz təhsil sisteminin ən böyük üstünlüklərindən biri cəmiyyətin bütün təbəqələri üçün bərabər imkanların yaradılmasıdır. Bu model sayəsində ölkə daxilində və xaricdən gələn istedadlı gənclər maddi maneələrlə üzləşmədən yüksək keyfiyyətli təhsil ala bilirlər. Dövlət universitetləri pulsuz təhsili qorumaqla, təkcə bilik və bacarıqların artırılmasına yox, həm də sosial ədalət və cəmiyyətin ümumi inkişafına töhfə verir. Azərbaycandan gələn tələbələr üçün bu, birbaşa Avropanın qabaqcıl elmi və sosial mühitinə çıxış imkanı yaradır.
Bununla yanaşı, pulsuz təhsil sistemi tələbələrin gələcək peşə və şəxsi inkişafını da müsbət təsir edir. Maddi yükün olmaması tələbələrə həm dərslərdə, həm də sosial fəaliyyətlərdə daha fəal iştirak etmək imkanı verir. Universitetlərin güclü elmi potensialı, müxtəlif beynəlxalq layihələrdə iştirak imkanı və əmək bazarına çıxış şəraiti Norveçdə oxuyan gənclərin rəqabət qabiliyyətini artırır. Bu modelin uğuru dünyanın bir çox ölkələrində sosial ədalətin təmin olunması və təhsilin demokratikləşdirilməsi üçün nümunə hesab olunur.
Norveçdə pulsuz təhsil sistemi uzun illərdir ki, ölkənin ən böyük üstünlüklərindən biri kimi qəbul olunur və minlərlə beynəlxalq tələbə üçün arzuolunan seçimə çevrilib. Hazırkı vəziyyətdə, Avropa İttifaqı və EEA ölkələrinin vətəndaşları üçün bütün dövlət universitetlərində təhsil haqqı ləğv olunub və onlar yalnız cüzi rüsum ödəməklə istənilən proqramda oxuya bilirlər. Qeyri-Avropa ölkələrindən olan tələbələr üçün isə hər şey universitetlərin və konkret proqramların qərarından asılıdır; bəzi universitetlər hələ də onların üçün ödənişsiz proqramlar təklif edir. Bu vəziyyət tələbələrə seçim zamanı daha diqqətli və strateji yanaşma zərurəti yaradır.
Azərbaycanlı tələbələr üçün Norveçdə pulsuz təhsil imkanı realdır, lakin mütləq şəkildə universitetlərin rəsmi saytlarını daim yoxlamaq, qəbul ofislərinə birbaşa müraciət etmək, proqramların ödəniş statusunu dəqiqləşdirmək və lazım gəldikdə təqaüd proqramlarından istifadə etmək lazımdır. Bu yolla hər il onlarla azərbaycanlı gənc yüksək səviyyəli Avropa diplomu əldə edə və qlobal əmək bazarında uğur qazana bilər. Pulsuz təhsilin verdiyi imkanlardan yararlanmaq üçün düzgün planlama, vaxtında sənədləşmə və fəal axtarış tələb olunur. Norveçdə pulsuz təhsil almaq istəyən hər kəs üçün əsas tövsiyə: seçiminizi düzgün edin, məlumatları yoxlayın və özünüzə güvənərək bu yolda irəliləyin. Gələcəyinizi qurmaq üçün belə fürsətlərdən istifadə etmək hər zaman dəyərli və nəticə etibarilə qazandırıcı olacaq.
Ən Çox Verilən Suallar
Norveçdə dövlət universitetlərinin bəzilərində bəzi proqramlar hələ də qeyri-Avropa ölkələrindən gələn tələbələr üçün pulsuzdur. Amma bütün universitet və proqramlar üçün bu, keçərli deyil. Hər bir proqram və universitet üzrə ödənişsiz təhsil imkanlarını ayrıca yoxlamaq lazımdır.
Bəli, bəzi dövlət universitetləri hələ də qeyri-Avropa ölkələrindən olan tələbələr üçün pulsuz proqramlar təklif edir. Amma bu imkanlar məhduddur və hər il dəyişə bilər. Mütləq şəkildə universitetlərin və proqramların rəsmi saytlarından ən son məlumatı əldə etmək lazımdır.
Pulsuz proqramlara müraciət etmək üçün seçdiyiniz universitetin rəsmi veb-saytında qeydiyyatdan keçməli və tələb olunan sənədləri təqdim etməlisiniz. Proqramın ödənişsiz olduğunu təsdiqləmək üçün qəbul ofisi ilə də birbaşa əlaqə saxlamaq tövsiyə olunur.
Əksər hallarda əvvəlki təhsilinizi təsdiq edən diplom və transkript, dil biliyini sübut edən sertifikat (məsələn, IELTS və ya TOEFL), motivasiya məktubu və tövsiyə məktubları tələb olunur. Bəzi proqramlarda əlavə sənədlər də istənilə bilər.
Təhsil pulsuz olsa da, Norveçdə yaşayış xərcləri yüksəkdir. Orta hesabla aylıq 1,300–1,500 avro arası xərc tələb olunur. Bundan əlavə, tələbə ittifaqı üçün simvolik rüsum (300–700 NOK/il) və viza üçün maliyyə təminatı da lazımdır.
Hazırda pulsuz proqramlar əsasən Bergen Universiteti, Norveç Elmi və Texnologiya Universiteti (NTNU), Tromsø Universiteti (UiT), Norveç Kənd Təsərrüfatı Elmləri Universiteti (NMBU), Norveç İqtisadiyyat Məktəbi (NHH) və Volda Universitet Kollecində (HVO) mövcuddur. Proqramlar və şərtlər illik dəyişə bilər.
Bəzi universitetlərdə məhdud sayda təqaüd proqramları var. Bundan əlavə, Erasmus+, Nordplus, Lånekassen kimi beynəlxalq təqaüdlər də istifadə oluna bilər. Amma pulsuz proqramlar üçün təqaüd imkanları çox məhduddur və rəqabətlidir.
Bəli, tələbə vizası ilə Norveçdə həftədə 20 saat işləməyə və tətil dövründə tam iş saatı işləməyə icazə verilir. Bu, əlavə maliyyə imkanları yaradır, amma yaşayış xərclərinin hamısını qarşılamaq üçün kifayət etməyə bilər.
İlk növbədə universitetə qəbul üçün müraciət edilməlidir. Qəbul aldıqdan sonra tələbə vizası üçün yaşayış xərclərini və təhsil haqqının sıfır olduğunu sübut edən sənədlər təqdim olunmalıdır. Viza müddətində də tələbələr Norveçdə qalmaq və işləmək hüququ qazanırlar.
Bütün proqramlar və universitetlər üçün bu, təmin olunmur. Hər il universitetlərin qəbul qaydaları dəyişə və proqramlar üzrə ödənişsiz yerlər azala bilər. Ona görə hər müraciət dövründə universitetlərin rəsmi məlumatlarını diqqətlə yoxlamaq və vaxtında müraciət etmək lazımdır.
