Qloballaşan dünyada təhsilin beynəlxalq miqyasda önəmi günü-gündən artır. Xüsusilə Avropa İttifaqı ölkələrinin universitetləri müasir infrastruktur, zəngin akademik proqramlar və beynəlxalq mühitlə gəncləri cəlb etməkdədir. Bu kontekstdə Macarıstan özünü Cənubi və Mərkəzi Avropanın akademik mərkəzlərindən biri kimi təqdim edir. Son illər ərzində Azərbaycan Respublikası ilə Macarıstan arasında ali təhsil sahəsində əməkdaşlıq genişlənmiş, konkret dövlət proqramları çərçivəsində ikitərəfli razılaşmalar imzalanmışdır. Bu razılaşmalar əsasında həyata keçirilən təqaüd proqramları gənclərə Macarıstan universitetlərində bakalavr və magistr təhsili almaq imkanı yaradır.
Təhsil yalnız bilik qazanmaq deyil, həm də şəxsi inkişaf, mədəni inteqrasiya və peşəkar bacarıqların formalaşması üçün geniş bir platformadır. Azərbaycanın dövlət təqaüd proqramları vasitəsilə bu imkanlardan faydalanan tələbələrin sayı ilbəil artır. Bu proqramların uğurlu icrası isə həm ölkə daxilində, həm də beynəlxalq miqyasda insan kapitalının inkişafına böyük töhfə verir. Macarıstan universitetlərinə qəbul edilən azərbaycanlı tələbələr burada təhsil alarkən həm elmi biliklərini zənginləşdirir, həm də beynəlxalq təcrübə toplayırlar.
Dövlət Proqramının Əsasları
Azərbaycan Respublikasının təhsil siyasəti son illərdə beynəlxalq yönümlü yanaşma əsasında formalaşmağa başlamışdır. Bu strategiyanın əsas hissələrindən biri də xarici ölkələrlə, xüsusilə Avropa İttifaqı üzvü olan dövlətlərlə ali təhsil sahəsində əməkdaşlığın genişləndirilməsidir. Macarıstanla bu sahədə aparılan əməkdaşlıq çərçivəsində dövlətlərarası razılaşmalar nəticəsində tələbə mübadiləsi mexanizmi yaradılmış və sistemli şəkildə həyata keçirilən proqramlar formalaşdırılmışdır. Bu proqramlar əsasən hər iki ölkənin təhsil və xarici işlər orqanları tərəfindən koordinasiya edilir və dövlət səviyyəsində həyata keçirilir.
Proqramın hüquqi əsası dövlətlərarası memorandum və müqavilələrlə müəyyən olunmuşdur. Bu sənədlərdə Macarıstan universitetlərinin Azərbaycan vətəndaşları üçün müəyyən edilmiş kvotalar daxilində təqaüd əsasında qəbul şərtləri öz əksini tapır. Bu kvotalar illik olaraq razılaşdırılır və ümumilikdə bir neçə istiqamət üzrə – bakalavr, magistr və doktorantura pillələri üzrə təyin olunur. Təhsil Nazirliyi və Xarici İşlər Nazirliyi tərəfindən birgə hazırlanan meyarlar əsasında namizədlər seçilir və yekun siyahı Macarıstan tərəfinə təqdim olunur.
Proqram yalnız təhsil haqqının ödənilməsi ilə məhdudlaşmır. Eyni zamanda, yaşayış xərclərinin qarşılanması üçün aylıq müavinət, universitet yataqxanasında yerləşmə və ya yaşayış üçün maddi dəstək, tibbi sığorta, dil kursları və digər sosial təminatlar da təqdim olunur. Bu, tələbənin xarici ölkədə özünü daha rahat və təhlükəsiz hiss etməsinə xidmət edir. Belə yanaşma tələbələrin yalnız akademik sahədə deyil, həm də sosial və psixoloji baxımdan inkişafına şərait yaradır.
Dövlət proqramının təşkilati idarəetməsi iki əsas tərəfdən ibarətdir. Azərbaycan tərəfində əsas funksiyanı Elm və Təhsil Nazirliyi, bəzi hallarda isə Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi və ya digər aidiyyəti qurumlar həyata keçirir. Macarıstan tərəfində isə bu proqramın icrasına cavabdeh qurum əsasən Təhsil və İnnovasiya Nazirliyi və ona tabe olan təqaüd proqramlarını idarə edən fondlardır. Tərəflər birgə şəkildə seçim prosesini izləyir, tələbələrin yerləşdirilməsi, sənədləşməsi, təhsil dövründə qarşılaşdıqları çətinliklər və digər məsələlərlə bağlı operativ əməkdaşlıq edirlər.
Bu proqramın uğurlu icrası nəticəsində hər il yüzlərlə azərbaycanlı tələbə Macarıstanın müxtəlif şəhərlərində yerləşən nüfuzlu ali təhsil müəssisələrində təhsil almağa başlayır. Onlar mühəndislik, təbiət elmləri, iqtisadiyyat, tibb, kənd təsərrüfatı, turizm, informasiya texnologiyaları və digər sahələr üzrə ixtisaslara yiyələnirlər. Bu, bir tərəfdən ölkəyə yüksək ixtisaslı kadrların qayıdışını təmin edir, digər tərəfdən isə Azərbaycanın beynəlxalq təhsil məkanındakı mövqeyini möhkəmləndirir.
Proqramın əsas mahiyyəti yalnız fərdi inkişaf və bilik qazanmaqdan ibarət deyil. Eyni zamanda, bu layihə iki ölkə arasında humanitar və mədəni əlaqələrin inkişafına da xidmət edir. Macarıstan cəmiyyətinə inteqrasiya edən azərbaycanlı tələbələr öz milli kimliklərini qoruyaraq, eyni zamanda yeni mədəniyyətlə tanış olur, yeni münasibətlər qurur, dünyagörüşlərini genişləndirirlər. Bu da gələcəkdə iki ölkə arasında diplomatik, iqtisadi və mədəni əməkdaşlığın daha da dərinləşməsi üçün zəmin yaradır.
Müraciət və Seçim Mərhələsi
Azərbaycandan Macarıstana dövlət proqramı çərçivəsində göndərilən tələbələrin təhsilə başlaması üçün ilk mərhələ müraciət prosesidir. Bu mərhələ ümumilikdə elektron sistem vasitəsilə həyata keçirilir. Namizədlər müəyyən olunmuş tarixlər arasında müraciət edərək tələb olunan sənədləri təqdim etməlidirlər. Ərizə prosesinə daxil olan sənədlərə əsasən şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti, orta və ya ali təhsil haqqında sənəd, akademik transkript, dil biliyini təsdiq edən sənəd, motivasiya məktubu, eləcə də bəzi hallarda tövsiyə məktubu daxildir.
İlkin mərhələ ölkədaxili seçim prosesi ilə başlayır. Azərbaycan tərəfindən müəyyənləşdirilmiş meyarlar əsasında namizədlərin sənədləri qiymətləndirilir. Bu qiymətləndirmə zamanı tələbənin akademik göstəriciləri, seçdiyi ixtisasa uyğunluğu, motivasiyası və digər amillər nəzərə alınır. Bu mərhələni uğurla keçən şəxslərin sənədləri Macarıstan tərəfinə təqdim olunur. İkinci mərhələdə isə Macarıstan universitetləri tərəfindən daha dərindən təhlil aparılır və son qərar verilir.
Hər il Azərbaycan vətəndaşları arasında bu proqramla təhsil almaq üçün çox sayda müraciət edilir. Lakin Macarıstan tərəfi ilə qarşılıqlı razılaşma əsasında müəyyən sayda kvota təyin olunduğundan yalnız seçilmiş sayda gənc bu imkanlardan faydalana bilir. Hər iki mərhələni uğurla keçən şəxslər qəbul məktubu alır və təhsilə başlamaq üçün digər mərhələlərə keçirlər.
Bakalavr Səviyyəsində Təhsil
Macarıstanda bakalavr səviyyəsində təhsil almaq istəyən azərbaycanlı tələbələr üçün müxtəlif ixtisaslar mövcuddur. Ən çox maraq göstərilən sahələr mühəndislik, informasiya texnologiyaları, iqtisadiyyat, turizm və təbiət elmləri ilə bağlı sahələrdir. Təhsil müddəti seçilmiş sahədən asılı olaraq dəyişə bilər. Bu səviyyədə təhsil, əsasən, nəzəri və praktik biliklərin vəhdətini təmin edir.
Dövlət proqramı çərçivəsində təhsil haqqı tam şəkildə qarşılanır. Bundan əlavə, tələbəyə aylıq maliyyə dəstəyi təqdim olunur ki, bu da gündəlik xərclərin müəyyən hissəsini qarşılamağa kömək edir. Tələbəyə həmçinin universitetin yataqxanasında yer və ya alternativ yerləşmə üçün əlavə dəstək verilir. Təhsil müddətində tibbi sığorta da tələbəyə təmin edilir.
Bakalavr pilləsi ərzində tələbələr Avropa kredit sisteminə əsaslanan modul sistemində təhsil alırlar. Hər fənnin müəyyən kredit yükü var və bu yükləri uğurla başa vuran tələbələr növbəti semestrlərə keçid əldə edirlər. Akademik nəticələr əsasən semestr imtahanları, laboratoriya işləri, layihələr və digər qiymətləndirmə üsulları ilə müəyyənləşdirilir.
Magistr Səviyyəsində Təhsil
Azərbaycanlı tələbələr magistr səviyyəsində təhsil almaq üçün Macarıstan universitetlərini də seçirlər. Magistratura mərhələsindəki təhsil əsasən daha ixtisaslaşmış və tədqiqat yönümlü olur. Proqramlar bir və ya iki il müddətində həyata keçirilir və bu zaman tələbələr daha dərin ixtisas bilikləri əldə edir, elmi araşdırmalar aparır və tezis müdafiə edirlər.
Dövlət proqramı bu səviyyədə də bütün xərcləri qarşılayır. Təhsil haqqı, yaşayış xərcləri, sığorta və digər əlavə dəstəklər tələbəyə təqdim olunur. Təhsil ingilis və ya bəzi hallarda macar dilində təşkil edilir. Dil bilikləri ilə bağlı minimum səviyyə tələbi olur və bu tələb müraciət zamanı təqdim olunan sertifikatlarla təsdiq edilməlidir.
Magistr pilləsindəki proqramlarda elmi fəaliyyət mühüm yer tutur. Tələbələr seminarlar, konfranslar, laboratoriyalar və sahə praktikaları vasitəsilə həm nəzəri, həm də tətbiqi biliklərini möhkəmləndirirlər. Məzun olduqdan sonra tələbələr ya ölkəyə qayıdaraq öz sahələrində fəaliyyətə başlayır, ya da Avropa bazarında iş imkanlarını araşdırırlar.
Macarıstan Təhsil Sisteminin Xüsusiyyətləri
Macarıstan ali təhsil sistemi Avropa təhsil standartlarına əsaslanır. Universitetlər kredit əsaslı sistemlə fəaliyyət göstərir və bu sistem tələbəyə öz təhsilini daha çevik şəkildə planlaşdırmaq imkanı yaradır. Tədris prosesi müasir təhsil metodlarına əsaslanır. Müəllimlər interaktiv dərslər, praktik məşğələlər və qrup layihələri vasitəsilə tələbələrin təfəkkürünü inkişaf etdirməyə çalışırlar.
Universitetlərin əksəriyyəti beynəlxalq akkreditasiyaya malikdir və bu, orada əldə olunan diplomun dünya səviyyəsində tanınmasına imkan yaradır. Tələbələr üçün tədris ilə yanaşı sosial və mədəni fəaliyyətlər də təşkil olunur. Bu fəaliyyətlər tələbələrin adaptasiya prosesini asanlaşdırır və onların şəxsi inkişafına töhfə verir.
Macarıstan universitetlərində təhsil almaq həm akademik, həm də sosial baxımdan geniş imkanlar təqdim edir. Tələbələr yalnız bilik qazanmır, həm də multikultural mühitdə fərqli düşüncə tərzlərini öyrənir, yeni dostluqlar qurur və həyat təcrübəsi əldə edirlər.
Azərbaycandan Macarıstana dövlət proqramı vasitəsilə həyata keçirilən bakalavr və magistr təhsili istiqamətində əməkdaşlıq, ölkənin gənc nəslinin beynəlxalq səviyyədə inkişafına əhəmiyyətli dərəcədə təkan verir. Bu proses yalnız fərdi nailiyyətlər və diplomlarla məhdudlaşmır, həm də ölkələrarası humanitar əlaqələrin möhkəmlənməsinə, elmi və akademik biliklərin mübadiləsinə, həmçinin müasir dünya baxışlarının formalaşmasına xidmət edir.
Macarıstan universitetlərinin təqdim etdiyi müasir tədris proqramları, təcrübəyə əsaslanan təhsil modelləri və çoxmədəniyyətli tələbə mühiti, Azərbaycanlı gənclərin həm peşəkar, həm də şəxsiyyət olaraq inkişafına real imkanlar yaradır. Dövlətin tam maliyyə dəstəyi bu prosesin daha əlçatan olmasını təmin edir və müxtəlif sosial təbəqələrdən olan gənclərin bu imkanlardan yararlanmasına şərait yaradır.
Təhsil alan tələbələrin böyük əksəriyyəti qayıtdıqdan sonra ölkənin müxtəlif sahələrində öz biliklərini tətbiq etməyə başlayır, elmi-tədqiqat fəaliyyətlərinə qoşulur və ya öz sahələrində peşəkar karyera qururlar. Bütün bunlar ölkə üçün ciddi intellektual kapitalın formalaşmasına zəmin yaradır. Macarıstanla təhsil əməkdaşlığı eyni zamanda ölkənin Avropa təhsil sisteminə inteqrasiyası baxımından da strateji əhəmiyyət daşıyır.
Ən Çox Verilən Suallar
İlk addım olaraq, hər il elan olunan dövlət proqramı üzrə müsabiqələri izləmək və müraciət tarixlərini dəqiq müəyyən etmək lazımdır. Tələb olunan sənədləri hazırladıqdan sonra müraciət elektron sistem üzərindən təqdim olunur.
Proqramda iştirak etmək üçün adətən ingilis və ya macar dilində ən azı orta səviyyədə biliyə sahib olmaq tələb edilir. Dil biliyi rəsmi sertifikatlarla sübut olunmalıdır. Bəzi hallarda dil hazırlıq proqramları da mövcuddur.
Bakalavr təhsili əsasən baza bilikləri və ümumi akademik yönü əhatə edir, magistr pilləsi isə daha dərin ixtisaslaşma, tədqiqat və analitik bacarıqların inkişafı ilə fərqlənir.
Tələbələrə aylıq maliyyə yardımı verilir. Bu yardım yaşayış, qidalanma və digər gündəlik ehtiyacların qarşılanmasına kömək edir. Yataqxanada yerləşmə və ya yaşayış üçün əlavə dəstək də mövcuddur
Bəli, Macarıstan universitetləri Boloniya təhsil sisteminə daxildir və onların diplomları Azərbaycan Respublikasında tanınır. Zəruri hallarda nostrifikasiya proseduru həyata keçirilir.
Xeyr. Təqaüd proqramı yalnız təhsil haqqı ilə məhdudlaşmır. Tələbəyə yaşayış xərcləri, sığorta, yataqxana dəstəyi və digər əsas xərcləri əhatə edən maliyyə dəstəyi də təqdim edilir
Magistratura proqramları adətən bir ildən iki ilə qədər davam edir. Dəqiq müddət ixtisasın xüsusiyyətlərindən və seçilmiş universitetin proqram strukturundan asılı olaraq dəyişir.
Tələbələr şəxsiyyət vəsiqəsinin surəti, təhsil sənədi (attestat, diplom), akademik transkript, dil biliyini təsdiqləyən sənəd, motivasiya məktubu və bəzi hallarda tövsiyə məktubu təqdim etməlidirlər.
Bəli. Universitetlər mentorluq proqramları, psixoloji dəstək, hüquqi məsləhətlər, dil kursları və sosial fəaliyyətlər təklif edirlər. Bu proqramlar tələbələrin adaptasiyasını asanlaşdırır.
Bəli, dövlət proqramı hər tədris ili üçün elan edilir. Müraciət edənlərin sayı çox olsa da, Macarıstan tərəfi ilə qarşılıqlı razılaşdırılmış kvota əsasında yalnız məhdud sayda tələbə qəbul olunur.
