İSVEÇRƏDƏ QİYABİ VƏ DİSTANT TƏHSİL : PROQRAMLARIN STRUKTURU , TƏLƏBLƏR

İsveçrə yalnız zəngin təbiəti, yüksək həyat səviyyəsi və stabil iqtisadiyyatı ilə deyil, həm də dünyada tanınmış qabaqcıl təhsil sistemi ilə seçilən ölkələrdən biridir. Bu ölkədə ali təhsilin müxtəlif formaları, o cümlədən əyani, qiyabi və distant (məsafədən/onlayn) təhsil modelləri mövcuddur. Son illərdə texnologiyaların inkişafı, qloballaşma və həyat tərzində baş verən dəyişikliklər, xüsusilə pandemiya dövründə təhsildə onlayn və hibrid formatların geniş yayılmasına səbəb olmuşdur. Bu dəyişikliklər fonunda İsveçrədə də qiyabi və distant təhsilə maraq ciddi şəkildə artmış, ali təhsil müəssisələri və özəl institutlar bu sahədə yeni proqramlar və innovativ yanaşmalar tətbiq etmişdir.

Qiyabi və distant təhsil işgüzar şəxslər, ikinci ali təhsil almaq istəyənlər, xarici tələbələr və ya müxtəlif səbəblərdən klassik gündəlik dərs prosesində iştirak edə bilməyənlər üçün əvəzolunmaz seçimə çevrilmişdir. Bu model, İsveçrənin ali təhsil sisteminin çevikliyini və beynəlxalq tələbələrə açıqlığını bir daha təsdiqləyir. Hazırda bu sahədə təklif olunan proqramların miqyası və səviyyəsi həm bakalavr, həm magistratura, həm də doktorantura pillələrini əhatə edir.

QİYABİ VƏ DİSTANT TƏHSİL NƏDİR?

Qiyabi və distant təhsil, ənənəvi əyani təhsildən əsaslı şəkildə fərqlənən, daha çox tələbəyə sərbəstlik və çeviklik təqdim edən bir modeldir. Qiyabi təhsil – əsasən hissəvaxtlı (part-time) proqramlar, həftəsonu və ya axşam dərsləri ilə tədris olunan, tələbənin mütəmadi olaraq universitetdə iştirak etməsini tələb etməyən sistemdir. Distant (məsafədən, online) təhsil isə, tələbənin coğrafi və ya zamana bağlılıq olmadan, tədris materiallarına onlayn platformalar üzərindən daxil olması, tapşırıqları elektron şəkildə yerinə yetirməsi və qiymətləndirilməsi formasında həyata keçirilir.

İsveçrədə bu modellərin hər ikisi inkişaf edib və bir sıra universitetlər ənənəvi əyani təhsil yanaşı, qiyabi və distant proqramlar təklif edirlər. Xüsusilə pandemiya sonrası bu proqramların sayı və çeşidi əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır.

İSVEÇRƏDƏ QİYABİ VƏ DİSTANT TƏHSİLİN TƏRƏQQİSİ

İsveçrə təhsil sistemi Avropanın ən qabaqcıl sistemlərindən biri sayılır. Burada innovativ yanaşmalar və Avropa təhsil məkanına inteqrasiya, həm də tələbələrin fərdi ehtiyaclarının nəzərə alınması ön planda saxlanılır. Qiyabi və distant təhsil İsveçrədə əsasən aşağıdakı formalarda təşkil olunur:

• Rəsmi məsafədən təhsil universitetləri və institutları
• Ali məktəblərin part-time, blended və online proqramları
• Özəl və beynəlxalq akkreditasiyalı tədris qurumları
• Korporativ və modul əsaslı ixtisasartırma kursları

Ən tanınmış məsafədən təhsil müəssisəsi “Swiss Distance University Institute” hesab olunur. Bundan başqa, bir sıra biznes məktəbləri və texnologiya institutları da onlayn, qiyabi və hibrid formatlarda proqramlar təklif edir.

ƏN POPULYAR QİYABİ VƏ DİSTANT TƏHSİL UNİVERSİTETLƏRİ

1. Swiss Distance University Institute (FernUni Schweiz)

• İsveçrənin rəsmi məsafədən təhsil müəssisəsidir.
• Boloniya sisteminə uyğun akkreditasiyalı bakalavr və magistr proqramları mövcuddur.
• Tədris dilləri: alman, fransız, ingilis.
• Qəbul şərtləri: attestat və ya bakalavr diplomu, bəzi hallarda dil sertifikatı.
• Proqramların çoxu tamamilə onlayn və ya qarışıq (blended) formada aparılır.

2. Swiss School of Business Research (SSBR)

• Onlayn bakalavr, magistr və doktorantura proqramları təklif edir.
• Tədris əsasən ingilis dilindədir.
• “PhD by Portfolio” kimi innovativ formatlar mövcuddur.

3. SBS Swiss Business School

• Distant və qiyabi MBA, Executive MBA və DBA proqramları.
• Tədris ingilis və alman dillərindədir.
• Dünyaca tanınan akkreditə olunmuş proqramlar.

4. EU Business School

• Onlayn və qarışıq tədris formatında bakalavr və MBA proqramları.
• Müxtəlif ölkələrdə filialları var.

5. United International Business Schools

• Zürih və digər şəhərlərdə yerləşir, part-time və online proqramlar təklif edir.
• Marketinq, idarəetmə, modanın idarə olunması, logistika və s. üzrə kurslar.

PROQRAMLARIN STRUKTURU VƏ TƏLƏBLƏR

Qiyabi və distant proqramlar əyani təhsil proqramları ilə eyni səviyyədə akkreditasiyaya malikdir və beynəlxalq səviyyədə tanınır. Struktura əsasən, aşağıdakı əsas növlər mövcuddur:

• Bakalavr (Bachelor) proqramları: Adətən 3-4 il davam edir. Hər semestr üçün müəyyən kredit toplamaq lazımdır.
• Magistr (Master) proqramları: 1-2 il arası. Fərqli sahələr üzrə seçim imkanı.
• Doktorantura (PhD/DBA): Adətən 3-5 il, tamamilə onlayn və ya hissəvaxtlı formatda.

Tədris prosesi əsasən aşağıdakı mərhələləri əhatə edir:

• Onlayn dərs və mühazirələr (video, audio, interaktiv platformalar)
• Forum və müzakirələr
• Elektron tapşırıqlar və layihələr
• Aralıq və yekun imtahanlar (onlayn və ya əyani)
• Diplom işi və ya elmi tədqiqat layihəsi

Qəbul üçün əsas sənədlər:

• Attestat və ya ali təhsil diplomu
• Dil biliklərini təsdiqləyən sertifikat (IELTS/TOEFL və ya bəzən universitet daxili imtahan)
• CV, motivasiya məktubu, referans məktubları (xüsusilə magistr və doktorantura üçün)
• Bəzi proqramlarda iş təcrübəsi və ya portfoliodan istifadə tələb oluna bilər

TƏDRİS DİLLƏRİ VƏ BİLİK SƏVİYYƏSİ

İsveçrədə distant və qiyabi proqramlar əsasən ingilis, alman və fransız dillərində tədris olunur. Bakalavr səviyyəsində yerli dil üstünlük təşkil etsə də, magistratura və biznes proqramlarının əksəriyyəti ingilisdillidir. Tələbədən dil bilikləri ilə bağlı beynəlxalq sertifikat tələb olunur. Bəzi proqramlar öz daxili imtahanlarını da keçirir.

TƏHSİL HAQLARI VƏ MALİYYƏ İMKANLARI

İsveçrədə qiyabi və distant təhsil, dövlət universitetlərində və ya rəsmi məsafədən təhsil institutlarında illik 1000 – 3000 frank arası dəyişir. Özəl və beynəlxalq akkreditasiyalı məktəblərdə isə bu rəqəm 5000 – 25 000 avro arası ola bilər.

• Swiss Distance University Institute: 1200-2200 CHF/il
• SSBR və SBS: MBA üçün illik 15 000 – 20 000 avro, bakalavr üçün 5 000 – 12 000 avro
• Təqaüd və burs proqramları: Swiss Government Excellence Scholarship, universitet daxili burslar, işgüzar tələbələr üçün xüsusi endirimlər

Əlavə xərclər: proqram platformasına giriş, bəzi halda əyani sessiyalarda iştirak üçün yol və qalma xərcləri, tədris materialları.

DİSTANT TƏHSİLİN ÜSTÜNLÜKLƏRİ

1. Çeviklik və zaman idarəetməsi: Tələbələr iş və ailə həyatı ilə təhsili asan şəkildə birləşdirə bilir.
2. Coğrafi sərhədin olmaması: Xarici tələbələr və ya başqa şəhərdə yaşayanlar üçün möhtəşəm imkandır.
3. Xərclərin az olması: Gündəlik yaşama, yol və qalma xərcləri olmur.
4. İnnovativ tədris: Yeni texnologiyalardan istifadə, fərdi öyrənmə tempinin seçilməsi, interaktiv platformalar.
5. Karyera və ixtisasartırma: İşləyənlər üçün təcrübədən ayrılmadan yeni ixtisas və dərəcə əldə etmək mümkündür.
6. Beynəlxalq diplom: Proqramlar Boloniya sistemi və beynəlxalq akkreditasiyaya malikdir.

MƏHDUDİYYƏTLƏR VƏ ÇAĞIRIŞLAR

1. Fiziki təmasın azlığı: Əyani sosiallaşma və şəbəkələşmə imkanları məhduddur.
2. Özünüidarə və motivasiya: Tələbədən yüksək intizam və təşkilatçılıq tələb olunur.
3. Texniki problemlər: İnternet və kompüterə çıxış şərtdir.
4. Bəzi işəgötürənlərdə stereotiplər: Bəzi ölkələrdə və şirkətlərdə distant diplomlara münasibət dəyişə bilər (İsveçrədə və Avropada bu problem artıq demək olar ki, aradan qalxıb).
5. Praktiki dərslər: Mühəndislik, tibb və laboratoriya tələb edən sahələrdə bəzi məhdudiyyətlər var. Əksər hallarda praktika üçün qısa müddətli əyani sessiyalar təşkil olunur.

İŞ BAZARINDA PERSPEKTİVLƏR

İsveçrədə və Avropada distant və qiyabi təhsil üzrə alınan diplomlar tam hüquqludur və iş bazarında yüksək rəqabət qabiliyyətinə malikdir. Xüsusilə biznes, menecment, informasiya texnologiyaları, maliyyə, marketinq və humanitar sahələrdə distant təhsil alan məzunlar rahatlıqla yerli və beynəlxalq şirkətlərdə iş tapa bilirlər.

Bundan başqa, İsveçrə şirkətləri və dövlət orqanları öz əməkdaşlarına da karyera boyu distant təhsil almağı tövsiyə edir və hətta dəstəkləyirlər. Bir çox hallarda təhsil haqqının bir hissəsini işəgötürən ödəyir.

QİYABİ VƏ DİSTANT TƏHSİL ÜZRƏ MÜRACİƏT PROSEDURU

1. Proqram və universitet seçimi: Maraqlanan ixtisas və proqramlara uyğun araşdırma aparılır.
2. Sənədlərin hazırlanması: Attestat və ya diplom, dil sertifikatı, CV, motivasiya məktubu.
3. Onlayn müraciət: Universitetin rəsmi platformasında qeydiyyat və sənədlərin yüklənməsi.
4. Qəbul və müsahibə: Bəzi proqramlarda onlayn müsahibə və ya yazılı sınaq ola bilər.
5. Ödəniş və qeydiyyat: Qəbul aldıqdan sonra təhsil haqqının ödənilməsi və tələbə statusunun təsdiqlənməsi.
6. Vizaya ehtiyac: Tamamilə onlayn distant proqramlar üçün İsveçrəyə getmək zəruri deyil. Qiyabi və qarışıq (blended) proqramlar üçün isə qısa müddətli səfərlər zamanı viza tələb oluna bilər.

BƏZİ MƏŞHUR DİSTANT PROQRAMLAR ÜZRƏ CƏDVƏL

Universitet/İnstitut	Proqram növü	Tədris dili	Təhsil haqqı (il)	Tədris forması
Swiss Distance University	BBA, MA	EN/DE/FR	1,200 – 2,200 CHF	Onlayn, blended
SBS Swiss Business School	MBA, DBA	EN/DE	12,000 – 20,000€	Onlayn, part-time
SSBR	PhD, MBA	EN	8,000 – 18,000€	Tam distant, Portfolio
EU Business School	BBA, MBA	EN	13,800 – 20,850€	Onlayn, blended
United Int’l Business Sch.	Sertifikat	EN	2,000 – 5,000€	Online, axşam, həftəsonu

DİSTANT TƏHSİL ALMAQ İSTƏYƏNLƏR ÜÇÜN TÖVSİYƏLƏR

• Tədris proqramının və universitetin beynəlxalq akkreditasiyasına diqqət edin.
• Dil biliklərinizi və motivasiyanızı gücləndirin.
• Özünüz üçün rahat tədris qrafiki və plan qurun.
• Tədris materialları və platforma ilə öncədən tanış olun.
• Təhsil prosesi zamanı şəbəkələşmə və əlavə praktiki imkanlardan (təcrübə proqramları, konfranslar, layihələr) yararlanmağa çalışın.
• Maliyyə imkanlarını, təqaüd və işgüzar endirimləri nəzərdən keçirin.

İsveçrədə qiyabi və distant təhsil modelinin son illərdə dinamik inkişafı bu ölkənin təhsil bazarını daha çevik, açıq və beynəlxalq tələbələr üçün cəlbedici edib. Müasir distant proqramlar artıq ənənəvi əyani təhsil proqramları ilə bərabər tanınır, iş bazarında rəqabət üstünlüyü yaradır və həm yerli, həm də xarici tələbələr üçün böyük imkanlar açır. İstər işgüzar həyatın ortasında yeni ixtisas əldə etmək, istərsə də xaricdə yaşaya-yaşaya İsveçrə diplomu əldə etmək istəyən hər kəs üçün bu model olduqca əlverişlidir. Yeganə önəmli məqam, proqram seçərkən akkreditasiyaya, tədris planına və özünüzün fərdi ehtiyaclarınıza uyğun seçim etmənizdir.

Distant və qiyabi təhsilin üstünlüklərindən maksimum istifadə etmək üçün şəxsi motivasiyanızı qoruyun, tədris prosesini effektiv idarə edin və müasir rəqəmsal resurslardan düzgün istifadə edin. Beləliklə, İsveçrədə məsafədən və qiyabi təhsil yolu ilə də, həm yüksək keyfiyyətli bilik, həm də beynəlxalq dərəcədə tanınan diplom əldə etmək mümkündür.

ƏN ÇOX VERİLƏN SUALLAR