Belçika Avropada ən çox beynəlxalq tələbə qəbul edən, təhsil ənənələri və münasib təhsil xərcləri ilə seçilən ölkələrdən biridir. Ölkənin coğrafi və mədəni mövqeyi, Avropa İttifaqının və bir çox beynəlxalq təşkilatların burada yerləşməsi, təhsil mühitinin çoxşaxəli və açıq olmasına səbəb olmuşdur. Belçikada ali təhsil sistemi təkcə yerli deyil, eyni zamanda dünyanın hər yerindən gələn minlərlə beynəlxalq tələbə üçün də cəlbedicidir. Burada ali təhsil struktur baxımından üç əsas icmaya bölünür: Flandriya (niderlanddilli), Fransız dilli Valon-Brüssel və kiçik Alman dilli icma. Hər bir icmanın öz təhsil idarəçiliyi, proqramları, qiymət siyasəti və qəbul qaydaları mövcuddur. Bu səbəbdən, eyni ixtisas üzrə belə, təhsil haqqı və tələb olunan sənədlər regiondan regiona fərqlənə bilər. Məsələn, Flandriya universitetləri ilə Valon-Brüssel universitetləri arasında həm tədris dili, həm də ödəniş şərtləri baxımından fərqlər var.
Universitetlər və Bölgələr üzrə Təhsil Haqqı
Belçikada əsasən dövlət universitetləri fəaliyyət göstərir. Ən məşhurları:
- KU Leuven (Katholieke Universiteit Leuven) – Flandriya
- UGent (Gent Universiteti) – Flandriya
- Vrije Universiteit Brussel (VUB) – Flandriya
- Université catholique de Louvain (UCLouvain) – Valon-Brüssel
- Université Libre de Bruxelles (ULB) – Valon-Brüssel
- University of Liège (ULiège) – Valon-Brüssel
- Hasselt Universiteti – Flandriya
Flandriya Bölgəsi Universitetləri
Flandriya universitetlərində təhsil haqları “kredit sistemi” ilə hesablanır. Standart bakalavr və magistr proqramlarında illik 60 kredit üzrə ödənişlər belədir:
Aİ vətəndaşları üçün (2024/2025):
- İllik təhsil haqqı: 980–1 200 avro arası
- Məsələn, KU Leuven-də 2024/2025 üçün təməl haqq: 282,10 avro (sabit), üstəgəl hər kredit üçün 13,50 avro. Tam kurs (60 kredit) üçün 1 092 avro.
- Gent Universitetində də illik təhsil haqqı 980–1 100 avro arası dəyişir.
Aİ-dən kənar ölkələr üçün:
- İllik təhsil haqqı: 3 000–7 000 avro
- KU Leuven-də bakalavr proqramları üçün xarici tələbələr 3 500–6 000 avro arası, magistr proqramlarında 6 000–7 000 avro arası dəyişir.
- Gent Universitetində bakalavr və magistr proqramlarında 4 250 avro (düz proqramdan asılı olaraq 6 000 avroya qədər).
MBA və biznes magistr proqramları:
- İxtisaslaşmış proqramlar (məsələn, Vlerick Business School) – 13 000–45 000 avro (birillik proqram üçün).
Tibb və diş həkimliyi proqramları:
- Əksər hallarda Aİ vətəndaşları üçün təhsil haqqı eynidir (1 000–1 100 avro), lakin qeyri-Aİ üçün bəzi universitetlərdə 6 000–8 000 avro arasıdır.
Valon-Brüssel Bölgəsi Universitetləri
Burada təhsil haqları dövlət tərəfindən tənzimlənir və sabitdir.
Aİ vətəndaşları üçün:
- İllik təhsil haqqı:835 avro (qanuni sabit rəqəmdir).
- ULB, UCLouvain, ULiège kimi aparıcı universitetlərdə də bu məbləğ keçərlidir.
Aİ-dən kənar ölkələr üçün:
- İllik təhsil haqqı:
- Bakalavr və magistr: 2 505–4 175 avro
- Bəzi universitetlər (ULB və UCLouvain) mühəndislik, informatika və iqtisadiyyat üzrə 4 175 avro
- Ən yüksək ixtisaslar və MBA proqramları üçün 8 000 avroya qədər.
Tibb və diş həkimliyi proqramları:
- Qeyri-Aİ üçün bəzi proqramlarda 6 000–8 000 avro.
Alman Dilli İcma
- Təhsil haqları 400–800 avro civarındadır.
- Proqram çeşidi az olsa da, eyni güzəştlər tətbiq edilir.
Proqram və İxtisas üzrə Təhsil Haqqı
Humanitar və Sosial Elmlər
- Aİ vətəndaşları üçün: 835–1 100 avro
- Qeyri-Aİ üçün: 2 500–5 000 avro
Mühəndislik və Texniki Elmlər
- Aİ vətəndaşları üçün: 1 100–1 200 avro
- Qeyri-Aİ üçün: 4 000–6 000 avro
İqtisadiyyat və Biznes
- Aİ vətəndaşları üçün: 1 100 avro (orta)
- Qeyri-Aİ üçün: 4 000–7 000 avro
- MBA, Executive MBA: 13 000–45 000 avro (birillik proqramlar)
Tibb və Diş Həkimliyi
- Aİ vətəndaşları üçün: 1 100 avro
- Qeyri-Aİ üçün: 6 000–8 000 avro
Kompüter Elmləri və İT
- Aİ vətəndaşları üçün: 1 100 avro
- Qeyri-Aİ üçün: 4 000–6 000 avro
İncəsənət və Dizayn
- Aİ vətəndaşları üçün: 1 000–1 200 avro
- Qeyri-Aİ üçün: 4 000–6 000 avro
Əlavə Xərclər
Təhsil haqqına əlavə aşağıdakı xərclər mütləq nəzərə alınmalıdır:
- Qeydiyyat və inzibati xərclər: 50–300 avro
- Tədris materialları və kitablar: İllik 300–700 avro
- Yaşayış xərcləri: Şəhərə görə fərqli – Brüssel və Leuven kimi şəhərlərdə ortalama tələbə üçün aylıq 950–1 300 avro
- Sığorta və tibbi xidmət: İllik 200–400 avro
- Viza və qeydiyyat xərcləri: 200–350 avro (bir dəfəlik)
Təqaüdlər və Güzəştlər
Belçikada həm hökumət, həm də universitetlər tərəfindən çoxsaylı təqaüd proqramları mövcuddur.
- VLIR-UOS (Flandriya): Tam təqaüd, yaşayış və yol xərcləri
- ARES (Valon-Brüssel): Magistr və qısa təlimlər üçün tam təqaüd
- Erasmus Mundus: Müştərək magistr proqramlarında illik 6 000–12 000 avro dəyərində təqaüd
- Universitet daxili təqaüdlər: Hər universitetin rəsmi saytında elan edilir, müxtəlif məbləğdə və fərqli şərtlərlə
Əlavə Məlumat və Nümunələr
Nümunə 1: KU Leuven
- Bakalavr (Aİ): 1 092 avro
- Bakalavr (qeyri-Aİ): 6 000 avro
- Magistr (mühəndislik, biznes): 6 000–7 000 avro
- MBA: 40 000 avro
Nümunə 2: Université Libre de Bruxelles (ULB)
- Bakalavr və magistr (Aİ): 835 avro
- Bakalavr və magistr (qeyri-Aİ): 4 175 avro
- MBA: 13 000–20 000 avro
Nümunə 3: Ghent Universiteti (UGent)
- Bakalavr/magistr (Aİ): 980–1 100 avro
- Bakalavr/magistr (qeyri-Aİ): 4 250 avro
- MBA və xüsusi proqramlar: 15 000–30 000 avro
Belçikada dövlət universitetlərində təhsil haqqı, xüsusilə Aİ vətəndaşları üçün Avropanın ən münasib qiymətləri sırasındadır. Qeyri-Aİ ölkələrdən olan tələbələr üçün də rəqabət qabiliyyətli, lakin daha yüksək ödənişlər var. Ən bahalı proqramlar əsasən MBA və ixtisaslaşmış magistr kurslarıdır. Seçim etməzdən öncə universitetin rəsmi saytında ixtisas üzrə son qiymətləri yoxlamaq, təqaüd imkanlarını və əlavə xərcləri nəzərə almaq tövsiyə olunur.
Ən Çox Verilən Suallar
Aİ vətəndaşları üçün dövlət universitetlərində illik təhsil haqqı 835–1 200 avro arası, qeyri-Aİ ölkələri üçün isə 2 500–7 000 avro (bəzən 8 000 avro) arasında dəyişir. MBA və ixtisaslaşmış proqramlarda bu məbləğ 13 000–45 000 avroya qədər arta bilər.
Bəli, hər universitet və ixtisas üzrə təhsil haqqı fərqlidir. Məsələn, KU Leuven və Ghent Universitetində mühəndislik və biznes üzrə təhsil haqqı qeyri-Aİ tələbələr üçün 6 000–7 000 avro, humanitar elmlərdə isə 3 500–5 000 avro ola bilər.
Tədris materialları və kitablar üçün illik 300–700 avro, qeydiyyat və inzibati xərclər üçün 50–300 avro, yaşayış üçün isə orta hesabla aylıq 950–1 300 avro, sığorta və viza xərcləri üçün isə illik 200–400 avro nəzərdə tutulmalıdır.
VLIR-UOS və ARES kimi proqramlarla, həmçinin Erasmus+ və universitetlərin daxili təqaüdləri ilə təhsil haqqını tam və ya qismən ödəmək mümkündür. Bu təqaüdlər həm Aİ, həm də qeyri-Aİ tələbələri üçün əlçatandır.
Əvvəlcə universitetə onlayn müraciət edilir, qəbul məktubu alındıqdan sonra təhsil haqqı ödənilir. Bir çox universitet hissə-hissə ödəniş, güzəşt və gecikdirilmiş ödəmə imkanı verir.
Bəli, təhsil haqları hər il indeksasiya edilə və ya universitetin siyasətindən asılı olaraq bir az arta bilər. Rəsmi məlumatları hər il yoxlamaq məsləhətdir.
Bəzi hallarda tələbə proqramı başlamazdan və ya dərs ili ərzində universiteti tərk edərsə, müəyyən hissəsi geri qaytarıla bilər. Bu qayda universitetdən universitetə fərqlənir.
Xarici tələbələr həftədə 20 saata qədər işləyə bilər, universitet yataqxanaları və kirayə evlər geniş yayılıb, yaşayış xərcləri şəhərdən asılı olaraq dəyişir.
Mühəndislik, biznes, tibb və İT kimi ixtisaslarda təhsil haqqı adətən daha yüksəkdir (4 000–7 000 avro arası). Humanitar və sosial elmlərdə isə bu məbləğ daha aşağıdır (2 500–5 000 avro arası).
KU Leuven, Ghent Universiteti, Vrije Universiteit Brussel (VUB), Université Catholique de Louvain (UCLouvain), Université Libre de Bruxelles (ULB) və University of Liège (ULiège) ən populyar və yüksək reytinqli universitetlərdir.
