Türkiyə uzun illərdir ki, beynəlxalq tələbələr, o cümlədən Azərbaycanlı gənclər üçün əlçatan və keyfiyyətli təhsil məkanı kimi önə çıxır. Bunun əsas səbəblərindən biri münasib təhsil haqları və tələbələr üçün təqdim edilən geniş maliyyə dəstəyi proqramlarıdır. Xüsusilə Türkiyə ilə Azərbaycan arasında mövcud olan tarixi və mədəni yaxınlıq, eləcə də türk dilinin oxşarlığı, Azərbaycanlı tələbələrin Türkiyəni seçim etməsində əsas amillərdən sayılır.
Azərbaycanlı tələbələrin Türkiyədə təhsilə marağı ilbəil artmaqdadır. 2023-cü ilin statistikasına əsasən, Türkiyədə 20 min nəfərdən çox Azərbaycanlı tələbə ali təhsil alır və bu göstərici hər il sabit şəkildə artır. Lakin tələbələrin ən çox maraqlandığı məqam təhsil haqları, yaşayış xərcləri və təqaüd imkanlarıdır.
Türkiyə Təhsil Sisteminin Quruluşu və Xərclərin Ümumi Şəkildə Formalaşması
Türkiyədə ali təhsil sistemi beynəlxalq standartlara uyğun şəkildə təşkil edilib. Ölkə Bolonya prosesinin iştirakçısıdır və burada təhsil alan tələbələr AKTS kredit sistemi əsasında qiymətləndirilir. Universitetlərin təhsil haqları əsasən aşağıdakı amillərdən asılıdır:
- Universitetin dövlət və ya özəl (vəqf) olması
- Seçilmiş ixtisasın mürəkkəbliyi və əhatə dairəsi
- Təhsil proqramının ingilis və ya türk dilində aparılması
- Təhsil müddətində tələbəyə təqdim olunan əlavə xidmətlər
Dövlət universitetlərində təhsil haqları daha aşağıdır, lakin əcnəbi tələbələr üçün müəyyən fərqli rüsumlar tətbiq oluna bilər. Özəl və vəqf universitetlərində qiymətlər yüksəkdir, lakin müxtəlif endirim və təqaüd imkanları mövcuddur.
Dövlət və Özəl Universitetlərdə Təhsil Haqları: Ətraflı Cədvəl
Aşağıdakı cədvəldə Türkiyədə təhsil haqları universitetin növünə və sahələrə görə göstərilir:
| Universitet Kateqoriyası | İxtisas Qrupu | Təhsil Haqqı (İllik) |
|---|---|---|
| Dövlət Universitetləri | Sosial və Humanitar Elmlər | 300 – 800 ABŞ dolları |
| Dövlət Universitetləri | İT və Texnologiya Sahələri | 500 – 1.500 ABŞ dolları |
| Dövlət Universitetləri | Tibb və Səhiyyə Sahələri | 2.000 – 4.000 ABŞ dolları |
| Özəl və Vəqf Universitetləri | Sosial və Humanitar Elmlər | 3.000 – 7.000 ABŞ dolları |
| Özəl və Vəqf Universitetləri | İT və Texnologiya Sahələri | 4.000 – 9.000 ABŞ dolları |
| Özəl və Vəqf Universitetləri | Tibb və Səhiyyə Sahələri | 8.000 – 25.000 ABŞ dolları |
Tələbə ödənişləri bəzi hallarda semestr və ya aylıq bölünərək həyata keçirilir.
İxtisaslar üzrə Qiymət Fərqləri və Əlavə Ödənişlər
Təhsil haqları seçilən ixtisasdan asılı olaraq ciddi şəkildə fərqlənə bilər:
- Tibb və Stomatologiya üzrə təhsil – Dövlət universitetlərində illik 2.000 – 4.000 dollar, özəl universitetlərdə isə 10.000 – 25.000 dollar
- İT və mühəndislik sahələri – Dövlət universitetlərində 500 – 1.500 dollar, özəl universitetlərdə 4.000 – 9.000 dollar
- Hüquq, Diplomatiya və Beynəlxalq Münasibətlər – Dövlət universitetlərində 500 – 1.000 dollar, özəl universitetlərdə 3.000 – 8.000 dollar
- İqtisadiyyat və Biznes sahələri – Dövlət universitetlərində 300 – 800 dollar, özəl universitetlərdə 3.000 – 7.000 dollar
Əlavə xərclərə laboratoriya istifadə ödənişləri, dərs vəsaitləri və tələbə kartı üçün rüsumlar daxildir.
Azərbaycanlılar üçün Maliyyə Dəstəyi və Təqaüd Mexanizmləri
Azərbaycanlı tələbələr üçün bir neçə fərqli maliyyə dəstəyi və güzəşt proqramı mövcuddur:
- Türkiye Bursları – Tam və ya qismən ödənişsiz təhsil, aylıq təqaüd, yaşayış və tibbi sığorta təmin edilir
- Universitet daxili təqaüdlər – Akademik nəticələrə və dil biliyinə görə 25%, 50% və ya 100% təhsil haqqı güzəşti
- Sosial və mədəni fəaliyyətlərə əsaslanan əlavə təqaüdlər
- Erasmus+ və Mevlana mübadilə proqramları vasitəsilə beynəlxalq təhsil və maliyyə dəstəyi
Son yeniliklərə əsasən, bəzi universitetlər yüksək akademik göstəricisi və aktivliyi olan tələbələrə avtomatik təqaüd verir.
Yaşayış və Digər Əlavə Xərclər
Təhsil haqları ilə yanaşı tələbələr üçün aşağıdakı xərclər mövcuddur:
- Yataqxana və yaşayış – aylıq 300 – 700 dollar
- İctimai nəqliyyat – aylıq 30 – 50 dollar
- Ərzaq və gündəlik ehtiyaclar – aylıq 150 – 300 dollar
- Kitab və dərs materialları – illik 200 – 500 dollar
Bəzi özəl universitetlər yataqxana və nəqliyyat üçün tələbələrə əlavə endirimlər və güzəştlər təqdim edir.
Türkiyədə Təhsil Almaq üçün Azərbaycanlılara Tövsiyələr və Real Təcrübələr
Türkiyədə ali təhsil almaq istəyən Azərbaycanlı tələbələr üçün yalnız rəsmi prosedurlar deyil, şəxsi təcrübələr də böyük əhəmiyyət daşıyır. Bir çox tələbənin təcrübəsinə əsasən, təhsil seçimi zamanı diqqət yetirilməsi vacib olan məqamlar bunlardır:
- Universitet seçimində yalnız təhsil haqqının ucuz olması deyil, proqramın keyfiyyəti və beynəlxalq akkreditasiyasına önəm verin
- Bakalavr və magistratura proqramlarında təqaüd əldə etmək üçün orta məktəb və ya bakalavr nəticələriniz yüksək olmalıdır
- Yataqxana və yaşayış üçün əvvəlcədən müraciət edin, çünki böyük şəhərlərdə tələbə evlərinə tələbat yüksəkdir
- Türk dilində təhsil almaq istəyirsinizsə, TÖMER sertifikatını öncədən əldə etmək qəbul prosesində üstünlük yaradır
- Erasmus+, Mevlana kimi beynəlxalq mübadilə proqramları vasitəsilə Avropada təcrübə toplamaq imkanlarını dəyərləndirin
- Türkiyədə tələbə olarkən işləmək rəsmi olaraq yalnız magistratura və doktorantura səviyyəsində mümkündür, lakin könüllü proqramlar və təcrübə yerləri ilə əlavə təcrübə qazanmaq olar
Rəsmi Statistikaya Əsasən Azərbaycanlı Tələbələrin Payı
Rəsmi məlumatlara əsasən:
- 2023-cü ildə Türkiyədə təhsil alan Azərbaycanlı tələbələrin sayı 20.500 nəfəri keçib
- Təhsil alanların 65%-i özəl və vəqf universitetlərini, 35%-i dövlət universitetlərini seçir
- Ən çox seçilən sahələr: İT (27%), Mühəndislik (23%), Biznes və İqtisadiyyat (18%), Tibb və Səhiyyə (15%), Hüquq və Diplomatiya (10%)
- 40%-dən çox tələbə müxtəlif təqaüd və güzəşt proqramlarından istifadə edir
Yeniliklər və Gələcək Planlar
Son dövrlərdə Türkiyədə təhsil sahəsində aşağıdakı yeniliklər tətbiq olunur:
- Onlayn qeydiyyat və sənəd təqdimetmə sistemlərinin aktivləşdirilməsi
- Təhsil haqlarının ödəniş müddətlərində elastiklik
- Yüksək GPA və dil biliyi olanlara avtomatik endirim mexanizmi
- Əlavə sosial paketlər və tələbələr üçün praktiki təcrübə imkanlarının genişləndirilməsi
- Pandemiyadan sonra distant təhsil modellərinin inkişafı
Azərbaycanlılar üçün Əlavə Üstünlüklər
Azərbaycan vətəndaşları üçün Türkiyədə təhsil almağın əlavə üstünlükləri:
- Mədəni və dil yaxınlığı sayəsində adaptasiya prosesi asandır
- Türkiyə diplomlarının beynəlxalq səviyyədə tanınması
- Azərbaycanlı tələbələr üçün ayrılmış xüsusi kvotalar və proqramlar
- Təcrübə və iş imkanları baxımından geniş seçim
Türkiyədə təhsil haqqıları və yaşayış xərcləri digər inkişaf etmiş ölkələrlə müqayisədə daha əlverişlidir. Xüsusilə Azərbaycanlı tələbələr üçün təqdim olunan təqaüd və endirim imkanları bu prosesi daha da cəlbedici edir. Sadə sənəd proseduru, yüksək keyfiyyətli təhsil sistemi, beynəlxalq diplom və geniş sosial imkanlar Türkiyəni təhsil üçün ideal məkana çevirir. Doğru universitet və ixtisas seçimi, təqaüd imkanlarından istifadə və maliyyə planlaması tələbənin uğurunun əsasını təşkil edir.
Ən Çox Verilən Suallar
Dövlət universitetlərində ixtisasdan asılı olaraq illik təhsil haqqı 300 – 1.500 dollar arasında dəyişir. Tibb və səhiyyə sahəsində bu məbləğ 2.000 – 4.000 dollara qədər yüksələ bilər.
Özəl və vəqf universitetlərində təhsil haqqı seçilən ixtisasa uyğun dəyişir. Sosial elmlərdə illik 3.000 – 7.000 dollar, İT və texnologiya sahəsində 4.000 – 9.000 dollar, tibb və səhiyyə sahəsində isə 8.000 – 25.000 dollar aralığındadır.
Bəli, Türkiye Bursları, universitet daxili təqaüdlər, yüksək GPA və sosial fəaliyyətə əsaslanan endirim proqramları Azərbaycanlı tələbələr üçün mövcuddur.
Əksər universitetlər illik təhsil haqqını semestr və ya aylıq bölünərək ödəməyə icazə verir. Bu, tələbələr üçün əlavə rahatlıq yaradır.
Tibb və stomatologiya üzrə dövlət universitetlərində illik 2.000 – 4.000 dollar, özəl universitetlərdə isə 10.000 – 25.000 dollar aralığında dəyişir.
Orta hesabla bir tələbənin aylıq yaşayış xərcləri 300 – 700 dollar arasında dəyişir. Bu məbləğə yataqxana, nəqliyyat, gündəlik xərclər və yemək daxildir.
Laboratoriya xərcləri, dərs vəsaitləri, tələbə kartı, sığorta və bəzi hallarda qeydiyyat üçün əlavə rüsumlar tətbiq edilə bilər.
Ən çox seçilən ixtisaslar İT, mühəndislik, iqtisadiyyat, biznes, tibb, hüquq və beynəlxalq münasibətlər sahələridir.
Təqaüd sahibləri üçün pulsuz yataqxana, nəqliyyat endirimləri, dərs materiallarının təminatı və sosial layihələrdə iştirak imkanı yaradılır.
Onlayn qeydiyyat, elektron sənəd təqdimatı, yüksək GPA göstəricilərinə görə avtomatik təqaüd sistemi və ödənişlərdə elastiklik yeni tətbiq olunan yeniliklərdəndir.
